#: locale=mk
## Action
### URL
LinkBehaviour_A9E7BAA0_A43F_0CE2_41E2_0D96C3EAC9B7.source = http://twitter.com/loremipsum
LinkBehaviour_A9E44AA0_A43F_0CE2_41A1_4D9622C24AC0.source = http://www.twitter.com/loremipsum
LinkBehaviour_3CBD100A_1173_2589_419D_8F09022340D8.source = https://www.macedoniafromabove.mk/pelister/
## Hotspot
### Tooltip
HotspotPanoramaOverlayArea_4E1A67F0_5FE0_053F_41B9_3BA5507D838E.toolTip = Aкт, 1958, масло на платно, 110х58 см \
сопст.: Национална галерија на Р. Северна Македонија
HotspotPanoramaOverlayArea_8D0A85C4_99CD_138D_41D0_676812A18933.toolTip = Јато, 1961, комбинирана техника на платно, 138х96 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8852DA01_9955_1087_41AA_B41C9E5F2F70.toolTip = Јато, 1971, масло на платно, 145х135 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8D2DAB5D_9935_70BF_41E1_BACF925E3C3A.toolTip = Акорди, 1961, масло на платно, 135х135 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8A6E8E36_994D_108D_41DE_E62025D91303.toolTip = Амфора, 1965, масло на платно, 111х61 см \
сопст.: Музеј на современата уметност, Скопје
HotspotPanoramaOverlayArea_8D6C771A_99DF_1085_41CA_A33CF214A2BF.toolTip = Архаичен предел, 1967, масло на платно, 200х75 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8D3BEB36_99D3_108D_41D8_1D2AFE6F0A56.toolTip = Архаични медитации, 1970, масло на платно, 137х135см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8CF88AE4_99DE_F18C_41A2_8BFD29AA0CCD.toolTip = Балада, 1969, масло на платно, 200х75 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_882D7E73_995F_108B_41A9_90B179B26307.toolTip = Бескрајни релации, 1978, масло на платно, 195х135 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_89B8B957_9933_108B_41AC_87B8B508FE2E.toolTip = Бранувања, 1987, масло на дрво, 40х30 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8841EF8A_994D_0F85_41E0_4273142AF17A.toolTip = Ветениот миг, 1994, масло на дрво, 54х45 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_88222AB4_994D_118D_41DF_A3FE37E43A0D.toolTip = Виор, 1971, масло на платно, 200х220 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8D121491_99CE_F187_41BE_34191CC6DDEE.toolTip = Вишнеж, 1961, масло на платно, 82х130 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_46A2C5E0_5BAD_3EDA_41C0_AED16CD0E119.toolTip = Девојки, 1959, масло на платно, 58х71,5 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_4406AB8D_5BAD_6B6A_41A3_FF14FC6B3518.toolTip = Девојки, 1959, масло на платно, 60х83 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8854C0C0_993F_1185_41BB_087C2D62A6A6.toolTip = Диптих, 1989, масло на дрво, 41,5х54 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_883FE986_9957_F38D_41DF_E77BC808926C.toolTip = Дијагонала на изгревот, 1971, масло на платно, 175х175 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_89F6D332_98D6_F085_41DC_99A4EE3ABF5A.toolTip = Допири, 1970, масло на платно, 140х50см \
сопст.: Национална галерија на Р. Северна Македонија
HotspotPanoramaOverlayArea_8C097E5F_9955_10BB_41CA_61E7C966F5CC.toolTip = Еклектици, 1970, масло на платно, 150х36 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8A66E471_997D_1087_41D1_8BDB387146B8.toolTip = Жена во бело, 1953, масло на платно, 62х47см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8A639F66_9973_108C_41C8_EE7EEB365592.toolTip = Женски акт, 1954, масло на платно, 60,5х47,5 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8A1CF5CC_9973_139D_41E2_27096D1C2574.toolTip = Женски портрет, 1952, масло на платно, 75х65см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8A5502DC_997D_11BD_41D2_3F0FF5139FDE.toolTip = Женски портрет, 1955, масло на платно, 84х57см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8D0EF1EE_99DF_139D_41E1_BD47CC9F94B5.toolTip = Занемен албатрос, 1965, масло на платно, 150х50 см \
сопст.: Музеј на современата уметност, Скопје
HotspotPanoramaOverlayArea_8D27BE18_99DD_7085_41DB_16BBDCCC1CFC.toolTip = Занемен албатрос, 1965, масло на платно, 150х50 см \
сопст.: Музеј на современата уметност, Скопје
HotspotPanoramaOverlayArea_898E186A_98CD_F085_41CB_EBEB475412A6.toolTip = Зачарана оаза, 1976, масло на платно, 47,5х42 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8D00C389_99D3_F784_41E1_0320AECCD5B8.toolTip = Имагинација, 1961, масло на платно,160х120см \
сопст.: НУЦК „Антон Панов“, Струмица
HotspotPanoramaOverlayArea_882F0898_9955_7185_41B2_68951014B564.toolTip = Инвазија, 1983, масло на платно, 150х92,5 см \
сопст.: Национална галерија на Р. Северна Македонија
HotspotPanoramaOverlayArea_8A6483DA_9975_7785_41DD_67F2A6F3FB80.toolTip = Калинки, 1985, комбинирана техника на хартија, 100х70 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_894222A7_98DE_F18B_41D7_3212A1CFDFB4.toolTip = Камелеон, 1978, масло на панел, 44х31 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8C6F8E85_9933_118F_41B4_0712872CB80A.toolTip = Катакомби, 1964, масло на лесонит, 81х60 см \
приватна сопственост
overlay_8D80757D_9933_337F_41E2_7577A789C436.toolTip = Клик за да го отворите видеото!
HotspotPanoramaOverlayArea_8F41E6D5_99D3_718F_41D2_6BED8D534D61.toolTip = Кобно утро, 1971, масло на платно, 120х190 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8A874C6B_99CD_309B_41DD_67EAFF6E234E.toolTip = Композиција (Магични кругови), 1962, комбинирана техника на платно, 150х130 см \
сопст.: Национална галерија на Р. Северна Македонија
HotspotPanoramaOverlayArea_8F125AD6_99D5_118D_41C0_CB69617C69A3.toolTip = Композиција, 1964, масло на платно, 50х71см \
сопст.: Национална галерија на Р. Северна Македонија
HotspotPanoramaOverlayArea_8835BF17_9937_F08B_41DA_F5DECA4C420D.toolTip = Композиција, 1986, масло на дрво, 28х85 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_882342DF_98DD_11BB_41DE_17C8CD1C74DF.toolTip = Композиција, 1986, масло на дрво, 40х80 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_88265E7D_9957_317F_41E0_B0094A24FB9D.toolTip = Композиција, 1988, масло на дрво, 48х42,5 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8D72B716_9955_108D_41DC_86F138A1A7CD.toolTip = Корени на исконот, 1965, масло на платно, 123х70 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8B3C7C09_9972_F087_41D9_810D23A9B572.toolTip = Круг, 1985, масло на дрво, 42х42 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8D20DDF0_99D7_F385_41B0_E4A01BD0B72A.toolTip = Лавиринт, 1972, масло на платно, 75х100 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8829BCA4_9935_F18D_41DA_BA5511D68782.toolTip = Лет во бескрај, 1988, масло на дрво, 30х50 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8C2E4852_99CF_1085_41CD_B10BB16D5505.toolTip = Медитација, 1962, масло на платно, 150х85см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_89E14408_98DD_1085_41D6_403F9398DD17.toolTip = Метаморфоза, 1975, масло на платно, 150х110см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8A7849D5_9977_338F_41D5_0822CD693F33.toolTip = Мојсие, 1948, комбинирана техника на хартија, 70х100 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8A1C528C_9975_319D_41DF_53C7C775497E.toolTip = Мојсие, 1948, молив на хартија, 58х40 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8D24CBF7_99CD_178B_41E2_8DEC0F6DCE7F.toolTip = Невестински накит, 1962, масло на платно, 60х149см \
сопст.: Музеј на современата уметност, Скопје
HotspotPanoramaOverlayArea_88584027_9953_308B_41CE_20FEFC692D91.toolTip = Неосвоива планета, 1983, масло на платно, 200х156 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_899FB289_9975_1187_41D1_58C52F5F469C.toolTip = Оаза, 1976, масло на дрво, 100х100 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_440CEDB0_5BA5_2EBA_41D1_23909719BBDF.toolTip = Опстанок, 1978, масло на панел, 45х32 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_885CCF20_9935_1085_41C7_3398F0A6866F.toolTip = Опстанок, 1988, масло на дрво, 35х38см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8A10E7B8_994D_1F85_41D4_C5D34204E212.toolTip = Оттргнати милувања, 1965, масло на платно, 150х80 см \
сопст.: Музеј на современата уметност, Скопје
HotspotPanoramaOverlayArea_4437631E_5BE6_DB66_41C5_CE29ED3F4285.toolTip = Охридска улица, 1961, масло на платно, 130х97см \
сопст.: Завод и Музеј - Охрид
HotspotPanoramaOverlayArea_4CDE6123_5BA7_375E_41CA_2491E00817A9.toolTip = Охридска улица, 1961, масло на платно, 130х97см \
сопст.: НУЦК „Антон Панов“, Струмица
HotspotPanoramaOverlayArea_89C89F6C_9933_309D_41D3_4987AE1A4846.toolTip = Патепис, 1988, масло на дрво, 38х51см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_89E06A19_98CD_3087_41E2_E1EE85414FD2.toolTip = Полиптих, 1975, масло на платно, 150х150 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8D157374_997F_F08D_41B6_45260F708DC6.toolTip = Полуакт, 1954, масло на платно, 70х60 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8A6F30B3_9973_118B_41D8_286402059667.toolTip = Портокали, 1985, комбинирана техника на хартија, 100х70 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_50155E83_5FE0_07E1_41C0_24BD02F3063B.toolTip = Портрет, 1954, масло на платно, 46х38см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_4564B8C2_5BA7_D6DE_41BE_189D02FEC334.toolTip = Пред огледало, 1958, масло на платно, 90х60см \
сопст.: Завод и Музеј - Штип
HotspotPanoramaOverlayArea_45C9F3BF_5BA2_DAA6_41AD_325AE5727C28.toolTip = Пролет, 1959, масло на платно, 144х92 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_468733A2_5BA5_3B5E_41C1_46364B473507.toolTip = Пролет, 1978, масло на платно, 44х31 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8D8432ED_993D_119F_41D9_46401CBBEF02.toolTip = Резигнација, 1960, масло на платно, 100х70 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_45C6873E_5BAE_DBA6_41D6_80C0E038E754.toolTip = Рибар, 1959, масло на платно, 147х66см \
сопст.: Музеј на современата уметност, Скопје
HotspotPanoramaOverlayArea_43D83871_5BED_55BA_41A0_8433530E7091.toolTip = Риби, 1960, масло на платно, 47х65см \
сопст.: НУЦК „Антон Панов“, Струмица
HotspotPanoramaOverlayArea_8C600B33_9933_F08B_41D3_1E6C06A20929.toolTip = Риби, 1962, комбинирана техника на платно, 68,5х85 см \
сопст.: НУЦК „Антон Панов“, Струмица
HotspotPanoramaOverlayArea_46D23660_5BE2_DDDA_41B5_577CC35B3C50.toolTip = Рози, 1985, масло на платно, 80х64 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_88DBA7AD_9933_1F9F_41C5_DCE756261A19.toolTip = Светулки, 1984, масло на платно, 40х30 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8DE55D75_994D_308C_41DD_C2A495904547.toolTip = Ситула, 1965, масло на платно, 88х58см \
сопст.: Музеј на современата уметност, Скопје
HotspotPanoramaOverlayArea_8B32EC1C_9933_10BD_41D9_3562C18FA160.toolTip = Скулптура 1, 1975, масло на дрво, 49х10х7,5см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_898C336F_993D_109B_41D6_2FDDEAF651BB.toolTip = Скулптура 2, 1975, масло на дрво, 34х11х11 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_46FFEFED_5BA5_2AAA_41D3_18A71013CF18.toolTip = Сознанија, 1977, масло на дрво, 22,5х64,5 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_457BE2E0_5BA3_3ADA_4178_2EE7BE942734.toolTip = Стадо, 1959, масло на платно, 148,5х94,5 см \
сопст.: Завод и Музеј - Охрид
HotspotPanoramaOverlayArea_421D68F6_5BE3_36B9_41C1_093593E4EFA9.toolTip = Старо Скопје, 1956, масло на платно, 70х64см \
сопст.: Национална галерија на Р. Северна Македонија
HotspotPanoramaOverlayArea_8D3BA0C9_99D5_1184_41BF_B37AE864E48B.toolTip = Стихија, 1969, масло на платно, 130х150 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_46A708A9_5BA5_D6AA_41CF_EAA2E4D8BE98.toolTip = Темелник, 1981, масло на платно, 86х33 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8858C734_9953_F08D_41E1_4665CF28699F.toolTip = Тиркизна долина, 1988, масло на дрво, 41,5х50 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8A7B4A78_9957_3085_41D2_45C4A3DEB546.toolTip = Тотем, 1965, масло на платно, 120х76 см \
сопст.: Завод и Музеј - Охрид
HotspotPanoramaOverlayArea_8A666620_9955_F084_41C3_6F9FA62ED834.toolTip = Тотем, 1969, комбинирана техника на платно, 57х100 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8B9A71D3_98CD_138B_41D6_29BAB85596B9.toolTip = Траги, 1979, масло на платно, 86х33 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8D308D3C_99DD_70FD_41D0_2B424D6C5168.toolTip = Триптих, 1967, масло на платно, 140х160 см \
сопст.: Музеј на современата уметност, Скопје
HotspotPanoramaOverlayArea_88BE8FA1_994F_0F87_41C3_02D6DE637670.toolTip = Триптих, 1979, масло на дрво, 38х39 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8A80548E_98CD_119D_41CD_74DF7CF3A722.toolTip = Триптих, 1986, масло на дрво, 30х40 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8B41F1D9_9935_7387_41D8_96517293CBA9.toolTip = Триптих, 1989, масло на дрво, 41х80 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_456B41C1_5BA5_36DB_41C5_B857E5863CAA.toolTip = Утро, пладне, вечер, 1959, масло на лесонит, 62х93 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8850E4B1_995D_1184_41DC_C31C39B17832.toolTip = Црвен хоризонт, 1981, масло на платно, 164х134 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8A127BAE_9952_F79C_41D1_C62D5DD289F6.toolTip = Црвени акорди, 1965, масло на платно, 120х43 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_88D352EA_994D_1185_41E0_5266C4D25BFC.toolTip = Цртеж, 2000, туш на хартија, 50х70 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_8820D75F_994D_30BB_41D0_205E4C02E911.toolTip = Цртеж, 2004, туш на хартија, 70х50 см \
приватна сопственост
HotspotPanoramaOverlayArea_88FF5AAA_994E_F185_41D4_FDADB91C4A22.toolTip = Цртеж, 2004, туш на хартија, 70х50 см \
приватна сопственост
## Media
### Audio
AudioResource_C89AFCB0_EA2C_40D4_41C4_B91AD2DB5577.mp3Url = media/audio_AF092E11_A131_A633_41D4_575A6A844665_mk.mp3
### Audio Subtitles
### Image
imlevel_DB9EA98A_EAFC_40B4_41B1_FDE3A393AD08.url = media/popup_41AED2D1_5BE3_5AFA_41BF_E9B80050D9B3_mk_0_0.jpg
imlevel_DB9EB98A_EAFC_40B4_41DE_08C8500A1C74.url = media/popup_41AED2D1_5BE3_5AFA_41BF_E9B80050D9B3_mk_0_1.jpg
imlevel_DB9EE98B_EAFC_40B4_419B_8F54BCBCE8FF.url = media/popup_41AED2D1_5BE3_5AFA_41BF_E9B80050D9B3_mk_0_2.jpg
imlevel_DBAAF795_EAFC_40DC_41E0_748BB8527A46.url = media/popup_43454F92_5BE3_2B7E_417B_9C40736577D9_mk_0_0.jpg
imlevel_DBAAC795_EAFC_40DC_41D6_2C259071CC9F.url = media/popup_43454F92_5BE3_2B7E_417B_9C40736577D9_mk_0_1.jpg
imlevel_DBAAD795_EAFC_40DC_41C6_23B2871F3331.url = media/popup_43454F92_5BE3_2B7E_417B_9C40736577D9_mk_0_2.jpg
imlevel_D8334BB8_EAFC_40D4_41C7_01832B33631A.url = media/popup_4453C9FA_5BA2_D6AE_41CF_60196E099C24_mk_0_0.jpg
imlevel_D833ABB8_EAFC_40D4_41E9_A0590CAA95D7.url = media/popup_4453C9FA_5BA2_D6AE_41CF_60196E099C24_mk_0_1.jpg
imlevel_D833FBB8_EAFC_40D4_4185_C1B0685762DF.url = media/popup_4453C9FA_5BA2_D6AE_41CF_60196E099C24_mk_0_2.jpg
imlevel_C4E1727D_EAFC_C04C_41DD_9376ECABF19E.url = media/popup_4460DF53_5BA7_6BFE_417E_AE2695836577_mk_0_0.jpg
imlevel_C4E1027D_EAFC_C04C_41EA_2C7D1CEDB0BC.url = media/popup_4460DF53_5BA7_6BFE_417E_AE2695836577_mk_0_1.jpg
imlevel_C4E1127E_EAFC_C04C_4192_E7BAD4C4B0DC.url = media/popup_4460DF53_5BA7_6BFE_417E_AE2695836577_mk_0_2.jpg
imlevel_C40FF07B_EAFC_C054_41EA_295337F925C8.url = media/popup_447DAB7C_5BA6_EBAA_41C7_1825AA777933_mk_0_0.jpg
imlevel_C40F807C_EAFC_C04C_41E6_573A46397B98.url = media/popup_447DAB7C_5BA6_EBAA_41C7_1825AA777933_mk_0_1.jpg
imlevel_C40F907C_EAFC_C04C_41EA_7C7034EDCD9C.url = media/popup_447DAB7C_5BA6_EBAA_41C7_1825AA777933_mk_0_2.jpg
imlevel_D838DDA8_EAFC_40F4_41AE_4FCC8A578A37.url = media/popup_44EDD8DF_5BA5_56E6_41AC_CF78F9F6FC8A_mk_0_0.jpg
imlevel_D8273DA8_EAFC_40F4_41DC_48300B0FB595.url = media/popup_44EDD8DF_5BA5_56E6_41AC_CF78F9F6FC8A_mk_0_1.jpg
imlevel_D8271DA8_EAFC_40F4_41E5_3331729799CD.url = media/popup_44EDD8DF_5BA5_56E6_41AC_CF78F9F6FC8A_mk_0_2.jpg
imlevel_D8671160_EAFC_4074_41E6_F90592217D8A.url = media/popup_45121F88_5BE5_2B6A_41BF_0C9C4BBDEAD1_mk_0_0.jpg
imlevel_D8677160_EAFC_4074_41D3_38B97A601C93.url = media/popup_45121F88_5BE5_2B6A_41BF_0C9C4BBDEAD1_mk_0_1.jpg
imlevel_D8675160_EAFC_4074_41DD_2BBA210D059A.url = media/popup_45121F88_5BE5_2B6A_41BF_0C9C4BBDEAD1_mk_0_2.jpg
imlevel_D84F9981_EAFC_40BB_41DF_FC8EE18704E1.url = media/popup_455F2546_5BAD_FFE6_41D1_3F4BE1220C3D_mk_0_0.jpg
imlevel_D84FF987_EAFC_40BC_41E1_223643C70998.url = media/popup_455F2546_5BAD_FFE6_41D1_3F4BE1220C3D_mk_0_1.jpg
imlevel_D84FE987_EAFC_40BC_41E0_D48D0D503BFC.url = media/popup_455F2546_5BAD_FFE6_41D1_3F4BE1220C3D_mk_0_2.jpg
imlevel_DBD6ACBE_EAFC_40CD_41E9_E8CB55FA457F.url = media/popup_45E349D9_5BA5_76EA_41D4_C44D72A5ED63_mk_0_0.jpg
imlevel_DBD6CCBE_EAFC_40CD_41E7_706012DB38D7.url = media/popup_45E349D9_5BA5_76EA_41D4_C44D72A5ED63_mk_0_1.jpg
imlevel_DBD51CBF_EAFC_40CB_41E0_2412A8041B43.url = media/popup_45E349D9_5BA5_76EA_41D4_C44D72A5ED63_mk_0_2.jpg
imlevel_DBDBEECC_EAFC_404C_41DE_3DB96F52AFE1.url = media/popup_45EBA0AD_5BA5_56AA_41CD_11585340CB1B_mk_0_0.jpg
imlevel_DBDA1ECC_EAFC_404C_41DE_427FFE56E875.url = media/popup_45EBA0AD_5BA5_56AA_41CD_11585340CB1B_mk_0_1.jpg
imlevel_DBDA0ECC_EAFC_404C_41D1_0547C2369458.url = media/popup_45EBA0AD_5BA5_56AA_41CD_11585340CB1B_mk_0_2.jpg
imlevel_D874EEC5_EAFC_40BC_41E5_BA820CEDFB47.url = media/popup_46B4A821_5BE5_555A_41A8_60BE620C314D_mk_0_0.jpg
imlevel_D874FEC6_EAFC_40BC_41D0_55F27FB2E60C.url = media/popup_46B4A821_5BE5_555A_41A8_60BE620C314D_mk_0_1.jpg
imlevel_D874DEC7_EAFC_40BC_41E6_AA007A97DF8C.url = media/popup_46B4A821_5BE5_555A_41A8_60BE620C314D_mk_0_2.jpg
imlevel_DB80EC28_EAFC_47F4_41B8_FD79B429219F.url = media/popup_47076193_5BEF_377E_41BD_9F3C4FCBF196_mk_0_0.jpg
imlevel_DB80CC29_EAFC_47F4_41E9_716B945D2191.url = media/popup_47076193_5BEF_377E_41BD_9F3C4FCBF196_mk_0_1.jpg
imlevel_DB80DC29_EAFC_47F4_41D7_E1F15158AC9D.url = media/popup_47076193_5BEF_377E_41BD_9F3C4FCBF196_mk_0_2.jpg
imlevel_DB0E03DD_EAFC_404C_4198_371AA625DD40.url = media/popup_4F2655B3_5FE0_0521_41C5_1AFC6F9DDA73_mk_0_0.jpg
imlevel_DB0E33DE_EAFC_404C_41D8_21983EFC0F3E.url = media/popup_4F2655B3_5FE0_0521_41C5_1AFC6F9DDA73_mk_0_1.jpg
imlevel_DB0E23DE_EAFC_404C_41D6_E70518062429.url = media/popup_4F2655B3_5FE0_0521_41C5_1AFC6F9DDA73_mk_0_2.jpg
imlevel_DBF0B6F7_EAFC_405C_41E2_7D85D2214A0D.url = media/popup_4FD8DB9D_5FE0_0DE1_41D5_E15305E12CD3_mk_0_0.jpg
imlevel_DBF0A6F7_EAFC_405C_41C8_CA91DE7C8CCE.url = media/popup_4FD8DB9D_5FE0_0DE1_41D5_E15305E12CD3_mk_0_1.jpg
imlevel_DBF0C6F8_EAFC_4054_41D5_063E83AF7A11.url = media/popup_4FD8DB9D_5FE0_0DE1_41D5_E15305E12CD3_mk_0_2.jpg
imlevel_DBE27A75_EAFC_405C_418F_06B0EF6189BC.url = media/popup_7B4345B1_5BBD_3EBA_41A1_3760008EB34E_mk_0_0.jpg
imlevel_DBE26A76_EAFC_405C_41D2_3E745C50C12E.url = media/popup_7B4345B1_5BBD_3EBA_41A1_3760008EB34E_mk_0_1.jpg
imlevel_DBE29A77_EAFC_405C_41E9_C866457705C1.url = media/popup_7B4345B1_5BBD_3EBA_41A1_3760008EB34E_mk_0_2.jpg
imlevel_DBE28A77_EAFC_405C_41ED_4A3DE1E90667.url = media/popup_7B4345B1_5BBD_3EBA_41A1_3760008EB34E_mk_0_3.jpg
imlevel_D85DD72E_EAFC_41CC_41D1_C06D5E9DF27D.url = media/popup_7B44CA41_5BAF_55DA_41D1_BF2F6DB961DB_mk_0_0.jpg
imlevel_D85C372F_EAFC_41CC_4198_F7EEE7A501BF.url = media/popup_7B44CA41_5BAF_55DA_41D1_BF2F6DB961DB_mk_0_1.jpg
imlevel_D85C172F_EAFC_41CC_41EA_9973AF490C6C.url = media/popup_7B44CA41_5BAF_55DA_41D1_BF2F6DB961DB_mk_0_2.jpg
imlevel_D85C772F_EAFC_41CC_41DB_7A36C436382C.url = media/popup_7B44CA41_5BAF_55DA_41D1_BF2F6DB961DB_mk_0_3.jpg
imlevel_D86BA3C4_EAFC_40BC_41AA_7E5FB964DBD9.url = media/popup_7BE65B4B_5BAD_6BEE_4189_9D95EBC0A24F_mk_0_0.jpg
imlevel_D86B93C4_EAFC_40BC_41C0_42C808252317.url = media/popup_7BE65B4B_5BAD_6BEE_4189_9D95EBC0A24F_mk_0_1.jpg
imlevel_D86B83C5_EAFC_40BC_41E0_82785EF1C3E1.url = media/popup_7BE65B4B_5BAD_6BEE_4189_9D95EBC0A24F_mk_0_2.jpg
imlevel_DBCDB139_EAFC_41D4_41E9_B9F758E31F56.url = media/popup_7BF8D28C_5BA5_556A_41D4_6ED7DD619B9C_mk_0_0.jpg
imlevel_DBCD8139_EAFC_41D4_41DE_252698408CD6.url = media/popup_7BF8D28C_5BA5_556A_41D4_6ED7DD619B9C_mk_0_1.jpg
imlevel_DBCD913A_EAFC_41D4_41E7_890A4B708962.url = media/popup_7BF8D28C_5BA5_556A_41D4_6ED7DD619B9C_mk_0_2.jpg
imlevel_C5667B66_EAFC_C07C_41D6_14C47FAE8199.url = media/popup_88171694_994D_718D_41D4_0428097333D0_mk_0_0.jpg
imlevel_C5677B66_EAFC_C07C_41D3_1EF3B49222D5.url = media/popup_88171694_994D_718D_41D4_0428097333D0_mk_0_1.jpg
imlevel_C5676B67_EAFC_C07C_41D0_610672FC1C45.url = media/popup_88171694_994D_718D_41D4_0428097333D0_mk_0_2.jpg
imlevel_C57E59A0_EAFC_C0F4_41E7_49E3BF2ECF4E.url = media/popup_8818539A_9953_3785_41BE_BB29DF18B4C8_mk_0_0.jpg
imlevel_C57F49A1_EAFC_C0F4_41EC_DB6354032C9B.url = media/popup_8818539A_9953_3785_41BE_BB29DF18B4C8_mk_0_1.jpg
imlevel_C57F79A1_EAFC_C0F4_41DD_FC80E809E6FA.url = media/popup_8818539A_9953_3785_41BE_BB29DF18B4C8_mk_0_2.jpg
imlevel_C4C05A15_EAFC_C3DF_41B1_DAC4534A5B4E.url = media/popup_886CC621_9933_1087_41D0_A8E1435815FC_mk_0_0.jpg
imlevel_C4C06A15_EAFC_C3DF_41E5_18CCD4AABA67.url = media/popup_886CC621_9933_1087_41D0_A8E1435815FC_mk_0_1.jpg
imlevel_C4C07A15_EAFC_C3DF_41E8_6C6308757A56.url = media/popup_886CC621_9933_1087_41D0_A8E1435815FC_mk_0_2.jpg
imlevel_C4D9D842_EAFC_CFB4_41E4_646A28F70D29.url = media/popup_88A2A008_993D_1085_41CA_61777160FFC4_mk_0_0.jpg
imlevel_C4D9E842_EAFC_CFB4_41D9_1472827A595E.url = media/popup_88A2A008_993D_1085_41CA_61777160FFC4_mk_0_1.jpg
imlevel_C4D9F842_EAFC_CFB4_41D6_282784C7049B.url = media/popup_88A2A008_993D_1085_41CA_61777160FFC4_mk_0_2.jpg
imlevel_C4B0EDD5_EAFC_C05C_41C6_A6CA73A5FBEA.url = media/popup_88E50F97_9953_0F8B_41C3_2A89EC66318F_mk_0_0.jpg
imlevel_C4B0FDD5_EAFC_C05F_41BE_5DC7CC66C7BB.url = media/popup_88E50F97_9953_0F8B_41C3_2A89EC66318F_mk_0_1.jpg
imlevel_C4B74C5C_EAFC_C04C_41D8_6983676D5264.url = media/popup_88F284DA_9937_1185_41E2_789ED78725B0_mk_0_0.jpg
imlevel_C4B75C5C_EAFC_C04C_41C5_095E972D46F7.url = media/popup_88F284DA_9937_1185_41E2_789ED78725B0_mk_0_1.jpg
imlevel_C4B76C5D_EAFC_C04C_41C6_DB0B840E5F29.url = media/popup_88F284DA_9937_1185_41E2_789ED78725B0_mk_0_2.jpg
imlevel_C4D17665_EAFC_C07C_41D0_41F37C226A43.url = media/popup_89E4703B_993F_10FB_41CB_1DD5C84E2102_mk_0_0.jpg
imlevel_C4D10666_EAFC_C07C_41E8_E6D222F1B191.url = media/popup_89E4703B_993F_10FB_41CB_1DD5C84E2102_mk_0_1.jpg
imlevel_C4D11666_EAFC_C07C_41D3_EE6E235FC704.url = media/popup_89E4703B_993F_10FB_41CB_1DD5C84E2102_mk_0_2.jpg
imlevel_DB4DF7B8_EAFC_40D4_41D8_48D9684778A0.url = media/popup_8A0335CF_9977_139B_41C4_3C0083B435CF_mk_0_0.jpg
imlevel_DB4C17B8_EAFC_40D4_41C4_AD6A3BBA152A.url = media/popup_8A0335CF_9977_139B_41C4_3C0083B435CF_mk_0_1.jpg
imlevel_DB4C37B9_EAFC_40D4_41E7_D4BDF998F8D3.url = media/popup_8A0335CF_9977_139B_41C4_3C0083B435CF_mk_0_2.jpg
imlevel_DB30FA48_EAFC_43B4_41CF_CA1D8BB74CD9.url = media/popup_8A29FD67_9975_108B_41C6_344383C85013_mk_0_0.jpg
imlevel_DB3F0A49_EAFC_43B4_41EB_57DB9BB55CE6.url = media/popup_8A29FD67_9975_108B_41C6_344383C85013_mk_0_1.jpg
imlevel_DB3F2A49_EAFC_43B4_41E4_ACB07903FB08.url = media/popup_8A29FD67_9975_108B_41C6_344383C85013_mk_0_2.jpg
imlevel_DAA7446E_EAFD_C04C_41E8_4BE15456F207.url = media/popup_8A3F92B4_9955_318D_41B8_163080E6D880_mk_0_0.jpg
imlevel_DAA7246F_EAFD_C04C_41E7_044AA53357E0.url = media/popup_8A3F92B4_9955_318D_41B8_163080E6D880_mk_0_1.jpg
imlevel_DAA7146F_EAFD_C04C_41E8_A7F9269FF55D.url = media/popup_8A3F92B4_9955_318D_41B8_163080E6D880_mk_0_2.jpg
imlevel_DA824AB8_EAFD_C0D4_41DF_7A8CA0B56F53.url = media/popup_8AA417FA_99CD_1F7A_41DC_CEF7CA255DC2_mk_0_0.jpg
imlevel_DA823AB8_EAFD_C0D4_41A3_4EC595D5F331.url = media/popup_8AA417FA_99CD_1F7A_41DC_CEF7CA255DC2_mk_0_1.jpg
imlevel_DA822AB9_EAFD_C0D4_41E4_7CDB71EE0BDF.url = media/popup_8AA417FA_99CD_1F7A_41DC_CEF7CA255DC2_mk_0_2.jpg
imlevel_DBB1E3CE_EAFC_404C_41E9_F3510B9BD22B.url = media/popup_8ABD5A8D_98D5_319F_41C3_4EF7E261C81F_mk_0_0.jpg
imlevel_DBB1F3CF_EAFC_404C_41C8_C9DF1A500F94.url = media/popup_8ABD5A8D_98D5_319F_41C3_4EF7E261C81F_mk_0_1.jpg
imlevel_DBB1D3CF_EAFC_404C_41BA_AE395E0F34BD.url = media/popup_8ABD5A8D_98D5_319F_41C3_4EF7E261C81F_mk_0_2.jpg
imlevel_DBB003D0_EAFC_4054_41E7_FF7A1B97A34F.url = media/popup_8ABD5A8D_98D5_319F_41C3_4EF7E261C81F_mk_0_3.jpg
imlevel_DAD3ACAE_EAFD_C0CC_41E9_B3171C36EBC5.url = media/popup_8AD4F622_994D_1085_41DB_84C3052E5927_mk_0_0.jpg
imlevel_DAD5DCAF_EAFD_C0CC_41E2_6045A7E1DBCA.url = media/popup_8AD4F622_994D_1085_41DB_84C3052E5927_mk_0_1.jpg
imlevel_DAD5BCAF_EAFD_C0CC_41EC_B46E07C4672A.url = media/popup_8AD4F622_994D_1085_41DB_84C3052E5927_mk_0_2.jpg
imlevel_DAF8E8C0_EAFD_C0B4_41D5_2F8ED0061FF4.url = media/popup_8AE3B6C5_994D_118F_41D7_D313C805529C_mk_0_0.jpg
imlevel_DAFBE8C0_EAFD_C0B4_41C3_6B2E6FBE53D4.url = media/popup_8AE3B6C5_994D_118F_41D7_D313C805529C_mk_0_1.jpg
imlevel_DAFBF8C0_EAFD_C0B4_41E6_82B1C0E22D58.url = media/popup_8AE3B6C5_994D_118F_41D7_D313C805529C_mk_0_2.jpg
imlevel_DBA425C7_EAFC_40BC_41DD_BF181C9BADBD.url = media/popup_8AF87611_98CE_F087_41D8_6FB10DE8D6B1_mk_0_0.jpg
imlevel_DBA405C7_EAFC_40BC_41D7_1E767923D23F.url = media/popup_8AF87611_98CE_F087_41D8_6FB10DE8D6B1_mk_0_1.jpg
imlevel_DBA415C7_EAFC_40BC_41E1_CBC05F3EA079.url = media/popup_8AF87611_98CE_F087_41D8_6FB10DE8D6B1_mk_0_2.jpg
imlevel_C4884752_EAFC_C054_41C8_3AEEB6A70993.url = media/popup_8B002643_9957_F08B_41E0_62B04521C7A9_mk_0_0.jpg
imlevel_C4894752_EAFC_C054_41DF_B818F3E5BBE3.url = media/popup_8B002643_9957_F08B_41E0_62B04521C7A9_mk_0_1.jpg
imlevel_C4896752_EAFC_C054_41E7_0B02A5352BB4.url = media/popup_8B002643_9957_F08B_41E0_62B04521C7A9_mk_0_2.jpg
imlevel_C49A7364_EAFC_C07C_41E8_56106210E970.url = media/popup_8B0BB566_9955_308D_41D0_4B58EEC7CAEB_mk_0_0.jpg
imlevel_C49A6364_EAFC_C07C_41CE_FF86C5537AEC.url = media/popup_8B0BB566_9955_308D_41D0_4B58EEC7CAEB_mk_0_1.jpg
imlevel_C49A1365_EAFC_C07C_41DF_75F99C64738B.url = media/popup_8B0BB566_9955_308D_41D0_4B58EEC7CAEB_mk_0_2.jpg
imlevel_C4EA943A_EAFC_C7D4_41B8_4F76BFD8020D.url = media/popup_8B35BB21_9937_1087_41D8_59B419CA0E18_mk_0_0.jpg
imlevel_C4EAA43A_EAFC_C7D4_41E0_A000E3606298.url = media/popup_8B35BB21_9937_1087_41D8_59B419CA0E18_mk_0_1.jpg
imlevel_C4EAB43B_EAFC_C7D4_41D4_81ACEDFDFCB5.url = media/popup_8B35BB21_9937_1087_41D8_59B419CA0E18_mk_0_2.jpg
imlevel_C4AF2186_EAFC_C0BC_41DC_E0B9AF635D90.url = media/popup_8B3804EE_9957_119D_41D4_E2BB803F32BF_mk_0_0.jpg
imlevel_C4AFD187_EAFC_C0BC_41E8_4838C142081C.url = media/popup_8B3804EE_9957_119D_41D4_E2BB803F32BF_mk_0_1.jpg
imlevel_C4806539_EAFC_C1D4_41E9_BCFE017D3FE6.url = media/popup_8B3FF869_995F_1087_41D6_4A80B0442F4F_mk_0_0.jpg
imlevel_C482753A_EAFC_C1D4_41EB_D0F58A7083DA.url = media/popup_8B3FF869_995F_1087_41D6_4A80B0442F4F_mk_0_1.jpg
imlevel_C482653A_EAFC_C1D4_41D6_BBCF4E064171.url = media/popup_8B3FF869_995F_1087_41D6_4A80B0442F4F_mk_0_2.jpg
imlevel_C4A77FC0_EAFC_C0B4_41B0_B539ED3528D6.url = media/popup_8B4D91D1_9955_7387_41CA_948C402DED3F_mk_0_0.jpg
imlevel_C4A70FC0_EAFC_C0B4_41E9_322046574998.url = media/popup_8B4D91D1_9955_7387_41CA_948C402DED3F_mk_0_1.jpg
imlevel_C4A71FC1_EAFC_C0B4_41E3_1FEC84A33105.url = media/popup_8B4D91D1_9955_7387_41CA_948C402DED3F_mk_0_2.jpg
imlevel_DB1A91AC_EAFC_40CC_41E2_505E6D2B3A22.url = media/popup_8BC250D6_997D_118D_41D1_992EE89EEEB6_mk_0_0.jpg
imlevel_DB1A81AD_EAFC_40CC_41EA_049EAA430988.url = media/popup_8BC250D6_997D_118D_41D1_992EE89EEEB6_mk_0_1.jpg
imlevel_DB1AB1AD_EAFC_40CC_41D9_BF24E53A9DD4.url = media/popup_8BC250D6_997D_118D_41D1_992EE89EEEB6_mk_0_2.jpg
imlevel_DAF586B5_EAFD_C0DC_41E3_C82C3C9BEAC4.url = media/popup_8C04D70F_9935_109B_417E_367E22486DEF_mk_0_0.jpg
imlevel_DAF7B6B5_EAFD_C0DC_41DB_70171AD0D1BD.url = media/popup_8C04D70F_9935_109B_417E_367E22486DEF_mk_0_1.jpg
imlevel_DB7C4ED3_EAFD_C054_41BA_0EDC99D879E8.url = media/popup_8C14D49C_99DD_31BD_41CE_B22341B3188E_mk_0_0.jpg
imlevel_DB7C3ED3_EAFD_C054_41E4_99CF89C39092.url = media/popup_8C14D49C_99DD_31BD_41CE_B22341B3188E_mk_0_1.jpg
imlevel_DB6130D8_EAFC_4054_41EB_46D849CB51EC.url = media/popup_8C2DFD2A_99D3_1085_41D3_768DA309B7EA_mk_0_0.jpg
imlevel_DB6150D8_EAFC_4054_41D2_EAFEFA51B2B8.url = media/popup_8C2DFD2A_99D3_1085_41D3_768DA309B7EA_mk_0_1.jpg
imlevel_DB6160D9_EAFC_4054_41B9_8A8F4EEC2DB5.url = media/popup_8C2DFD2A_99D3_1085_41D3_768DA309B7EA_mk_0_2.jpg
imlevel_DA9E88C4_EAFD_C0B9_41C8_2F9339E11F35.url = media/popup_8C429DCF_99CE_F39B_4181_FA15954D5B47_mk_0_0.jpg
imlevel_DA9E58CA_EAFD_C0B4_41E3_C1E0BD5244A6.url = media/popup_8C429DCF_99CE_F39B_4181_FA15954D5B47_mk_0_1.jpg
imlevel_DA9E38CA_EAFD_C0B4_41C9_B3B5D0190F17.url = media/popup_8C429DCF_99CE_F39B_4181_FA15954D5B47_mk_0_2.jpg
imlevel_DAEE2A98_EAFD_C0D4_41DB_A2505AE00DA0.url = media/popup_8CE3C11F_9955_70BB_41D5_0CB23D1F462B_mk_0_0.jpg
imlevel_DAE13A98_EAFD_C0D4_41E8_98EBB6F4C773.url = media/popup_8CE3C11F_9955_70BB_41D5_0CB23D1F462B_mk_0_1.jpg
imlevel_DAE10A98_EAFD_C0D5_41EB_79101D6D8F99.url = media/popup_8CE3C11F_9955_70BB_41D5_0CB23D1F462B_mk_0_2.jpg
imlevel_DAB0626E_EAFD_C04C_41E0_5D783EC3F217.url = media/popup_8D001887_9957_F18B_41DD_0869CEECD5F0_mk_0_0.jpg
imlevel_DAB0526E_EAFD_C04C_41CE_264F39DB5ADB.url = media/popup_8D001887_9957_F18B_41DD_0869CEECD5F0_mk_0_1.jpg
imlevel_DAB0226F_EAFD_C04C_41DD_A48933A37A47.url = media/popup_8D001887_9957_F18B_41DD_0869CEECD5F0_mk_0_2.jpg
imlevel_DB29FEA4_EAFC_40FC_41DA_D436CC29A402.url = media/popup_8D05795B_997D_70BA_41E0_541354F70F29_mk_0_0.jpg
imlevel_DB282EA4_EAFC_40FC_41CD_6AAC9BC20409.url = media/popup_8D05795B_997D_70BA_41E0_541354F70F29_mk_0_1.jpg
imlevel_DB284EA4_EAFC_40FC_41C2_869DC85D37E9.url = media/popup_8D05795B_997D_70BA_41E0_541354F70F29_mk_0_2.jpg
imlevel_DB5BC4D6_EAFC_405C_41EB_68F74BD67AB2.url = media/popup_8D064398_9975_F785_41D2_447E844297B2_mk_0_0.jpg
imlevel_DB5BD4D7_EAFC_405C_41E6_7C2D8CB7F54D.url = media/popup_8D064398_9975_F785_41D2_447E844297B2_mk_0_1.jpg
imlevel_DB5BE4D7_EAFC_405C_41D0_09D4F956F6F9.url = media/popup_8D064398_9975_F785_41D2_447E844297B2_mk_0_2.jpg
imlevel_DAABB6EC_EAFD_C04C_41E8_89D2D3E59901.url = media/popup_8D06841C_9933_10BD_41D3_BD36EA98A8CB_mk_0_0.jpg
imlevel_DAABA6EC_EAFD_C04C_41E2_E1714AE5EFD6.url = media/popup_8D06841C_9933_10BD_41D3_BD36EA98A8CB_mk_0_1.jpg
imlevel_DAAB66EC_EAFD_C04C_41C3_153D4A10744D.url = media/popup_8D06841C_9933_10BD_41D3_BD36EA98A8CB_mk_0_2.jpg
imlevel_DACCC07F_EAFD_C04C_41E2_7C5B77F1C744.url = media/popup_8D08B95D_994D_10BF_41D2_960A679249BE_mk_0_0.jpg
imlevel_DACCA07F_EAFD_C04C_41E0_F9AD1C81A468.url = media/popup_8D08B95D_994D_10BF_41D2_960A679249BE_mk_0_1.jpg
imlevel_DACC707F_EAFD_C04C_41EC_E5E5A9A707CB.url = media/popup_8D08B95D_994D_10BF_41D2_960A679249BE_mk_0_2.jpg
imlevel_DB541300_EAFC_41B4_41DE_A96B154464E8.url = media/popup_8D094AB5_9972_F18F_41BA_95D6D28BC5C0_mk_0_0.jpg
imlevel_DB543300_EAFC_41B4_41D2_AF03737461C8.url = media/popup_8D094AB5_9972_F18F_41BA_95D6D28BC5C0_mk_0_1.jpg
imlevel_DB544300_EAFC_41B4_41D5_0EBBD04474F6.url = media/popup_8D094AB5_9972_F18F_41BA_95D6D28BC5C0_mk_0_2.jpg
imlevel_DB247C96_EAFC_40DC_41ED_4D3FF88A1497.url = media/popup_8D1FE955_9973_108F_41D0_33D4D2C61841_mk_0_0.jpg
imlevel_DB249C97_EAFC_40DC_41E1_DAAF5F94342C.url = media/popup_8D1FE955_9973_108F_41D0_33D4D2C61841_mk_0_1.jpg
imlevel_DB24BC97_EAFC_40DC_41D5_F215AF41DBCC.url = media/popup_8D1FE955_9973_108F_41D0_33D4D2C61841_mk_0_2.jpg
imlevel_DAD9BE92_EAFD_C0D4_41EC_C4C2211696CB.url = media/popup_8D33FF9D_994F_0FBF_41B3_44793B422C79_mk_0_0.jpg
imlevel_DAD98E92_EAFD_C0D4_4191_C7978D946110.url = media/popup_8D33FF9D_994F_0FBF_41B3_44793B422C79_mk_0_1.jpg
imlevel_DAD99E92_EAFD_C0D4_41D1_3A251C0F98C8.url = media/popup_8D33FF9D_994F_0FBF_41B3_44793B422C79_mk_0_2.jpg
imlevel_DB764D42_EAFD_C1B4_41ED_3FD0BEEFA44F.url = media/popup_8D4FCE8D_99D7_319F_41E0_6081C1982A5E_mk_0_0.jpg
imlevel_DB762D43_EAFD_C1B4_41E2_798206FE0667.url = media/popup_8D4FCE8D_99D7_319F_41E0_6081C1982A5E_mk_0_1.jpg
imlevel_DB760D43_EAFD_C1B4_41E6_4BC19BF0ADDF.url = media/popup_8D4FCE8D_99D7_319F_41E0_6081C1982A5E_mk_0_2.jpg
### Popup Image
### Title
panorama_BFB8844F_A2C5_827D_41CE_3944130815CC.label = Avtenticna soba
panorama_7E7E69C0_50D5_C4A7_41D0_062F5F7F825C.label = C01
panorama_7F607E8D_50AA_5CB9_41AA_074282EA9DF7.label = C02
panorama_6442B85F_50AA_4459_418D_787E11E59B10.label = C03
panorama_6336B131_50BE_45E9_41C8_92D5005DE44D.label = C04
panorama_6AC19FA8_505E_5CE7_41D1_45247609DF27.label = C05
panorama_6D9B5047_506E_43A9_41D3_796195508748.label = C06
panorama_6F6006A7_5076_4CE9_41B1_9056001DDD1B.label = C07
panorama_1031F371_507E_4469_41D1_77CF79315074.label = C08
panorama_104CF662_5076_CC6B_41B2_5E42661AE983.label = C09
panorama_12F702DB_506E_4459_41B5_11D13F0DC250.label = C10
panorama_4BA10AF5_5A7F_EABA_41D0_B42FBE18EF74.label = C11
panorama_48868EEF_5A67_2AA6_41B3_0C44291EE1A0.label = C12
panorama_48EE7045_5A6D_35DA_41D6_40F8D4CECA3A.label = C13
panorama_4952C623_5A63_DD5E_41B5_4716DBBAA3E6.label = D01
panorama_4B8D36A6_5A67_5AA6_41CD_BFA382E2D084.label = D02
panorama_48D610C9_5A5D_56EA_41CE_42E52E81E83B.label = D03
panorama_49C38894_5AA5_557A_41B4_93328A8C8CDB.label = D04
panorama_496C746E_5AAD_DDA6_41D0_F2D90C01DB9F.label = D05
panorama_4B23B675_5AA5_7DBA_41C7_AAF57CDEF6F6.label = D06
panorama_496950FC_5ABD_36AA_41D5_EA1694CE9468.label = D07
panorama_49B30D95_5AA3_6F7A_41C9_E97B032ECE99.label = D08
panorama_4E4DD13B_5AE5_37AE_41D6_A0B962309B46.label = D09
panorama_459FACCC_5BAF_2EEA_41D2_BD6644088915.label = D10
panorama_494BDF91_5AE6_EB7A_41C0_24BBA01DC223.label = D11
panorama_49B4D563_5AE3_7FDE_41CA_6715F9A78B84.label = D21
panorama_48F77C57_5AFF_2DE6_419C_AE6E80E8DB4E.label = D22
panorama_4BD97511_5AE3_3F7D_41CA_7BF5715EA9F7.label = D31
panorama_4B898469_5AA3_FDAA_41D5_355DC6461712.label = D32
panorama_4A0DCE11_5AA3_2D7A_41AD_A2F5E12127DD.label = D33
panorama_4A07FDE9_5AA3_2EAA_41CA_4F0B8C3CD89D.label = D34
panorama_4A08359D_5AA2_DF6A_4181_8FF80D14AE61.label = D35
panorama_4A0F7DCF_5ABD_6EE6_41B0_A24F782EF9B7.label = D36
panorama_4A038EC5_5ABD_2ADB_41C3_5F8208E5B250.label = D37
panorama_4B8020DF_5ABF_76E6_41D1_5000A0339365.label = D38
panorama_4A1D9419_5ABF_DD6B_41CB_F903FD454CCD.label = D39
panorama_4A3BF3E4_5ABF_5ADA_41BB_1E16B67A2322.label = D40
panorama_4A18B5D7_5ABF_3EE6_41C6_5FA8A14D7C83.label = D41
photo_4040658E_655F_98D3_41D2_807A9B0B57A2.label = IV-horiz (13)
photo_40419831_655F_A831_41C8_633CBE184506.label = IV-horiz (14)
photo_40407AFB_655F_A831_41C9_F68DA6DC2AF6.label = IV-horiz (18)
photo_408406F1_655F_7831_41AF_A9D0DBADFA3A.label = IV-horiz (2)
photo_4041AE34_655F_A837_41CB_FA5F47D944BC.label = IV-horiz (20)
photo_404190EA_655F_B853_4181_550091C8858B.label = IV-horiz (21)
photo_40412A3F_655F_6830_41D3_F879582E595C.label = IV-horiz (6)
photo_40417D19_655F_69F1_416C_49178057D3C8.label = IV-horiz (7)
photo_4040AFCD_655F_6851_41CD_AA3EBA559363.label = IV-horiz (8)
photo_404192E0_655F_984F_41C3_F1197578749F.label = IV-horiz (9)
photo_40408C63_655F_A851_41D1_E8BCB3D29B2D.label = IV-vert (11)
photo_40476E9A_655F_A8F3_41A8_14687469B723.label = IV-vert (24)
photo_404080BC_655F_9830_41C4_7B0091960863.label = IV-vert (29)
photo_404752F2_655F_9833_41C3_0852158C3FAF.label = IV-vert (31)
photo_40409381_655F_B8D1_41D0_08691FC0623B.label = IV-vert (5)
photo_4040851F_655F_99F1_41C1_B8739A9FED62.label = IV-vert (50)
photo_404745CF_655F_B851_41B5_17ACE0AFF2B4.label = IV-vert (6)
photo_40408810_655F_B7F0_41D6_2165490451FB.label = IV-vert (7)
photo_40477A30_655F_ABCF_41CE_528DAFFC8C31.label = IV-vert (9)
video_8DBC9D47_995F_108B_41D6_00195A0090D4.label = Ivan Velkov video2
panorama_194005AD_082B_10CB_4196_F4A56324FD48.label = IvanVelkov-vlez
panorama_1F7B2A21_0867_13FA_4199_88AA58C98B08.label = IvanVelkov-vlez1
panorama_17E2917E_07E7_3046_416B_D625709C7170.label = IvanVelkov-vlez2
panorama_1EA8245C_0825_704A_4195_EB01F68F3ADA.label = IvanVelkov-vlez3
panorama_84C793D8_A345_8662_41C9_5B5198AFFD51.label = IvanVelkov-vlez4
panorama_857AAB94_A345_86E2_41BE_BDB07E947CCC.label = IvanVelkov-vlez5
panorama_8599DE87_A344_9EEE_41D1_46C26AB4AC32.label = IvanVelkov-vlez6
panorama_499C12F0_5AA7_7ABA_41D4_4D1F9B006CCF.label = L01
panorama_4F498948_5AA2_D7EA_41C9_A6D4A2440442.label = L02
panorama_482A41D1_5A5F_F6FB_41CC_50118FA4CEAF.label = L03
panorama_49832390_5BA5_7B7A_418F_CB47AA43A9E0.label = L04
panorama_482A151C_5BA2_FF6A_41C0_9CF907E9FA9C.label = L05
panorama_484E3393_5BA3_5B7E_41B9_E220CE1F42F5.label = L06
panorama_487C32D2_5BA3_DAFE_41D5_9A9BE2F9FFBC.label = L07
panorama_48809A74_5BA3_35BA_41D2_86682F7697BC.label = L08
panorama_4891D9C8_5BA3_56EA_41C1_EC36AC0D9B11.label = L09
panorama_48AB8910_5BA2_F77A_41C4_916CEB33A55D.label = L10
panorama_48D5030D_5BAD_7B6A_41C8_05F706785C3B.label = L11
panorama_48E776FF_5BAD_DAA6_41C2_620115465D0B.label = L12
panorama_4F1770CE_5BAD_36E6_41CB_FF67CB8B4268.label = L13
panorama_4F30F5AC_5BAD_5EAA_41C1_0620F421A2BD.label = L14
panorama_4F45719E_5BAE_F766_41D4_0D9CE705FD70.label = L15
panorama_42D1C3DF_6559_9871_41AD_634D59987687.label = L16
panorama_4F9B005A_5BAF_D5EE_41C6_2A92D74C20DC.label = L17
panorama_4FC32056_5BAF_35E6_41B8_964683D289CC.label = L18
panorama_4FE0BE55_5BAF_2DFA_41B9_AA4F6DD337C1.label = L19
panorama_4E19DA45_5BAE_D5DB_41C1_46599460CFC2.label = L20
panorama_4E282673_5BAD_7DBE_41CA_5015859AA24A.label = L21
panorama_4E546240_5BAD_F5DA_41B7_78BBEDF94952.label = L22
panorama_4EA05E22_5BAD_6D5E_41D5_4026C69B493A.label = L23
panorama_4E987DFE_5BA2_EEA6_41C7_0BEFD8D36ED1.label = L24
panorama_4EA6EA01_5BA3_355A_41D1_A3E2EA41737A.label = L25
panorama_4EDF1861_5BA3_55DA_4161_A7BFB35C5020.label = L26
panorama_4D0A1636_5BA3_FDA6_41A5_03DD545E098D.label = L27
album_DC8C66CD_D3E0_FE94_41E8_58E13D3CA121.label = Photo Album
### Video
videolevel_C5BFF69D_EAFC_C0CC_41A8_C143E76BF4F6.url = media/video_8DBC9D47_995F_108B_41D6_00195A0090D4_mk.mp4
videolevel_C5BFF69D_EAFC_C0CC_41A8_C143E76BF4F6.posterURL = media/video_8DBC9D47_995F_108B_41D6_00195A0090D4_poster_mk.jpg
### Video Subtitles
## Right Click Menu
### Text
TDVAuthor.label = Бојан Тренчевски
## Skin
### Button
Button_6B3DCC00_647A_DF9A_41D5_DC120403F72A_mobile.label = 360º VIEWS
Button_6B3DCC00_647A_DF9A_41D5_DC120403F72A.label = 360º VIEWS
Button_CB8D7E8D_D750_325F_41E9_3D3FF809CA69_mobile.label = ВЛЕЗ
Button_CB8D7E8D_D750_325F_41E9_3D3FF809CA69.label = ВЛЕЗ
Button_6B3517BB_64A6_3EE4_41D7_49868CE9F7A9_mobile.label = Импресум
Button_6B3517BB_64A6_3EE4_41D7_49868CE9F7A9.label = Импресум
Button_748008CC_648F_B8AA_41C2_97E5C5DE0CD2.label = Рецензија
Button_748008CC_648F_B8AA_41C2_97E5C5DE0CD2_mobile.label = Рецензија
Button_750C11A1_648F_A89A_41C9_2E58278A81A6.label = за Авторот
Button_750C11A1_648F_A89A_41C9_2E58278A81A6_mobile.label = за Авторот
### Image
Image_4A4590D5_65E9_9870_41CD_EE04E12BC0BF.url = skin/Image_4A4590D5_65E9_9870_41CD_EE04E12BC0BF_mk.jpg
Image_4A4590D5_65E9_9870_41CD_EE04E12BC0BF_mobile.url = skin/Image_4A4590D5_65E9_9870_41CD_EE04E12BC0BF_mobile_mk.jpg
Image_550D5F2D_65F9_69D1_41CA_98DBD5577F5B.url = skin/Image_550D5F2D_65F9_69D1_41CA_98DBD5577F5B_mk.jpg
Image_550D5F2D_65F9_69D1_41CA_98DBD5577F5B_mobile.url = skin/Image_550D5F2D_65F9_69D1_41CA_98DBD5577F5B_mobile_mk.jpg
Image_6924E557_649A_33AC_41BA_A1E22386BC22.url = skin/Image_6924E557_649A_33AC_41BA_A1E22386BC22_mk.png
Image_6924E557_649A_33AC_41BA_A1E22386BC22_mobile.url = skin/Image_6924E557_649A_33AC_41BA_A1E22386BC22_mobile_mk.png
Image_7DE3B59A_6911_E2E0_41D3_E1AF7DF208C7.url = skin/Image_7DE3B59A_6911_E2E0_41D3_E1AF7DF208C7_mk.jpg
Image_7DE3B59A_6911_E2E0_41D3_E1AF7DF208C7_mobile.url = skin/Image_7DE3B59A_6911_E2E0_41D3_E1AF7DF208C7_mobile_mk.jpg
Image_A99966FF_A43D_045E_41CD_38A609A4207D.url = skin/Image_A99966FF_A43D_045E_41CD_38A609A4207D_mk.jpg
Image_C259D9C1_D42F_328C_41D7_B2B61661DAE5.url = skin/Image_C259D9C1_D42F_328C_41D7_B2B61661DAE5_mk.jpg
Image_C765E7E1_E174_11C0_41D5_DCD628444DCD.url = skin/Image_C765E7E1_E174_11C0_41D5_DCD628444DCD_mk.jpg
Image_CC10CA97_D76F_F24B_41E8_53E8BBE01781.url = skin/Image_CC10CA97_D76F_F24B_41E8_53E8BBE01781_mk.jpg
Image_CC38FE4A_D770_D2C5_41E0_9C01D94E807E.url = skin/Image_CC38FE4A_D770_D2C5_41E0_9C01D94E807E_mk.png
Image_DC599DEF_D3E3_1294_41AD_EB2F6F55EBD6.url = skin/Image_DC599DEF_D3E3_1294_41AD_EB2F6F55EBD6_mk.jpg
Image_EE2621A4_E17C_0E40_41E1_32A1572A9AF3.url = skin/Image_EE2621A4_E17C_0E40_41E1_32A1572A9AF3_mk.jpg
Image_F279C3CE_D7F0_31DA_41E8_FCB7C05CA314.url = skin/Image_F279C3CE_D7F0_31DA_41E8_FCB7C05CA314_mk.png
### Label
Label_CB62A65F_D750_52FA_41E4_137A2253059A.text = ИЛИ
Label_CC27068D_D770_525E_41C2_921D557F452E.text = Начин на движење!
Label_CC27068D_D770_525E_41C2_921D557F452E_mobile.text = Начин на движење!
### Multiline Text
HTMLText_CDA5DACE_D751_D3DD_41C6_47858BD69F32.html = ДОБРОДОЈДОВТЕ
НА 360° ВИЗУЕЛНА ИЗЛОЖБА
НА СЛИКАРОТ ИВАН ВЕЛКОВ
која беше поставена во Чифте Амам
Се надеваме дека ќе уживате.
ИМПРЕСУМ
ИВАН ВЕЛКОВ
90 Години од раѓањето
Јубилејна изложба / омаж
Чифте Амам, 2020
360° Виртуелна презентација:
Бојан Тренчевски
www.360vr.mk
070 338747
Организатор на изложбата:
НУ Национална галерија на Република Северна Македонија
Железничка 18, 1000 Скопје
Тел.: + 389 (0)2 31 26 856;
Факс: + 389 (0)2 31 09 566
www.nationalgallery.mk;
contact@nationalgallery.mk
Директор:
д-р Дита Старова Ќерими
Кустоси:
Маја Чанкуловска-Михајловска
Маја Неделкоска Брзанова
Текст:
Маја Чанкуловска-Михајловска
Маја Неделкоска Брзанова
Биографија:
Маја Неделкоска Брзанова
Соработници:
Елена Иванова, Вана Урошевиќ, Шкипе Мехмети, Нарона Лума Весели, Александар Тодоровски, Марјан Ѓорѓиев, Борис Шемов, Теона Трајковска, Александар Ристевски и Сузана Миновска
Превод на англиски и албански:
Фјола Златку
Фотографии:
Игор Василев, Денис Јагџи
Лектура:
Виолета Танчева
Изложбата е поддржана од Министерството за култура на Република Северна Македонија
ИМПРЕСУМ
ИВАН ВЕЛКОВ
90 Години од раѓањето
Јубилејна изложба / омаж
Чифте Амам, 2020
360° Виртуелна презентација:
Бојан Тренчевски
www.360vr.mk
070 338747
Организатор на изложбата:
НУ Национална галерија на Република Северна Македонија
Железничка 18, 1000 Скопје
Тел.: + 389 (0)2 31 26 856;
Факс: + 389 (0)2 31 09 566
www.nationalgallery.mk;
contact@nationalgallery.mk
Директор:
д-р Дита Старова Ќерими
Кустоси:
Маја Чанкуловска-Михајловска
Маја Неделкоска Брзанова
Текст:
Маја Чанкуловска-Михајловска
Маја Неделкоска Брзанова
Биографија:
Маја Неделкоска Брзанова
Соработници:
Елена Иванова, Вана Урошевиќ, Шкипе Мехмети, Нарона Лума Весели, Александар Тодоровски, Марјан Ѓорѓиев, Борис Шемов, Теона Трајковска, Александар Ристевски, Сузана Миновска
Превод на англиски и албански:
Фјола Златку
Фотографии:
Игор Василев, Денис Јагџи
Лектура:
Виолета Танчева
Изложбата е поддржана од Министерството за култура на Република Северна Македонија
ДОБРОДОЈДОВТЕ
НА 360° ВИЗУЕЛНА ИЗЛОЖБА
НА СЛИКАРОТ
ИВАН ВЕЛКОВ
која беше поставена
во Чифте Амам
Се надеваме дека ќе уживате.
Иван Велков
Биографија
Иван Велков е роден 1930 година во Врање.
Потекнува од учителско семејство. Мајка му Викторија Велкова (Минималчева) од Велес, школувана во Белград, почнува да работи во Струмица како учителка. Нејзиниот брат, младиот комита Никола Минималчев загинал во борбите со османлиите. Татко му Васил Велков, од Струмица, учел гимназија во Солун заедно со Кемал Ататурк со кој бил близок пријател и подоцна, откако секој тргнал по својот пат, воделе долги преписки. Извесно време тој студирал на Правниот факултет во Белград. Неговиот брат Иван загинал во борбите во Првата светска војна.
Семејството Велкови од Струмица се преселува во Врање (1928 год.). Мајката Викторија Велкова предава во гимназијата, а таткото Васил во основно училиште. Во тоа време во гимназијата во Врање предаваат и други македонски професори: Дафинка Солева, сестрата на Кочо Рацин, поет, како и Андон Дуков, сликар.
1937 Умира таткото Васил Велков
1941 Веднаш по избивањето на Втората светска војна, семејството се враќа во Скопје, каде што мајката Викторија ја продолжува својата образовна дејност во Женската гимназија.
1942/43 Иван учи гимназија
1945 Го продолжува школувањето во гимназијата „Цветан Димов“. Како ученик е особено активен во уредувањето на весникот „Гимназијалец“. Од овој период започнува младешкиот интерес на Велков за ликовното.
1948 Конкурира на Академијата за ликовни уметности (во зародување) во Скопје. И покрај сите усилби на заинтересираните, Академијата не успева да профункционира.
1948 Примен е на Академијата за ликовни уметности во Љубљана заедно со Радмило Поповски и Петар Хаџи Бошков, со помош на Министерството за култура на Македонија. Од професорите Мариј Прегељ, Франце Михелич, Максим Седеј, Рико Дебењак и други го наследува култниот однос кон цртежот и графиката. Овие професори ќе остават траен белег врз творештвото на Велков.
1952 Се префрлува на Академијата за ликовни уметности во Белград, во класата на Зора Петровиќ (каде што студира и Петар Мазев).
1953 Со група студенти заминува на повеќедневен престој и во обиколка на галериите и музеите во Венеција и Фиренца.
1953 Дипломира на Академијата за ликовни уметности во Белград
1953 Добива награда за сликарство на Белградскиот универзитет
1953 Се запишува на постдипломски студии на истата Академија
1954 Станува член на Друштвото на ликовните уметници на Македонија (ДЛУМ)
1954 Изложува на IX изложна на ДЛУМ (Уметничка галерија Скопје)
1955 Магистрира во класата на професор Зора Петровиќ
1955-1956 Воениот рок го служи во Ајдовшчина, Словенија
1956-1963 Предава ликовно воспитување во неколку осмогодишни училишта во Скопје.
1959 настапува со Спасе Куновски и Петар Мазев во Скопје (салон на ДСВР)
1960 Заедно со Петар Мазев го иницира основањето на групата „Мугри“
1960 Заминува на студиски престој во париз како стипендист на фондот „Моша Ппијаде“
1961 Умира мајка му Викторија Велкова
1962 Ја изведува ѕидната композиција „Пролетна игра“ во Дoмот на културата во Струмица
1963 Стапува во брак со Борка Сибиновиќ, градежен инженер, подоцна професор на Градежниот факултет во Скопје
1963 Избран е за член на Иницијативниот одбор за основање на Музејот на современата уметност во Скопје
1965 Се раѓа ќерката Ирена
1963-1970 Го има статусот слободен уметник. Во овој период се занимава и со графички дизајн (плакати, опрема и илустрации за книги и за весникот „Трудбеник“)
1970-1995 работи како професор на Архитектонскиорт факултет во Скопје
1971 Се раѓа синот Игор
1993 Ја изведува ѕидната слика „Мугри“ во Ружонберок, Словачка
1995 Пензиониран е како редовен професор на Катедрата за ликовна уметност при Архитектонскиот факултет во Скопје
Иван Велков починал во 2008 година.
Иван Велков
Биографија
Иван Велков е роден 1930 година во Врање.
Потекнува од учителско семејство. Мајка му Викторија Велкова (Минималчева) од Велес, школувана во Белград, почнува да работи во Струмица како учителка. Нејзиниот брат, младиот комита Никола Минималчев загинал во борбите со османлиите. Татко му Васил Велков, од Струмица, учел гимназија во Солун заедно со Кемал Ататурк со кој бил близок пријател и подоцна, откако секој тргнал по својот пат, воделе долги преписки. Извесно време тој студирал на Правниот факултет во Белград. Неговиот брат Иван загинал во борбите во Првата светска војна.
Семејството Велкови од Струмица се преселува во Врање (1928 год.). Мајката Викторија Велкова предава во гимназијата, а таткото Васил во основно училиште. Во тоа време во гимназијата во Врање предаваат и други македонски професори: Дафинка Солева, сестрата на Кочо Рацин, поет, како и Андон Дуков, сликар.
1937 Умира таткото Васил Велков
1941 Веднаш по избивањето на Втората светска војна, семејството се враќа во Скопје, каде што мајката Викторија ја продолжува својата образовна дејност во Женската гимназија.
1942/43 Иван учи гимназија
1945 Го продолжува школувањето во гимназијата „Цветан Димов“. Како ученик е особено активен во уредувањето на весникот „Гимназијалец“. Од овој период започнува младешкиот интерес на Велков за ликовното.
1948 Конкурира на Академијата за ликовни уметности (во зародување) во Скопје. И покрај сите усилби на заинтересираните, Академијата не успева да профункционира.
1948 Примен е на Академијата за ликовни уметности во Љубљана заедно со Радмило Поповски и Петар Хаџи Бошков, со помош на Министерството за култура на Македонија. Од професорите Мариј Прегељ, Франце Михелич, Максим Седеј, Рико Дебењак и други го наследува култниот однос кон цртежот и графиката. Овие професори ќе остават траен белег врз творештвото на Велков.
1952 Се префрлува на Академијата за ликовни уметности во Белград, во класата на Зора Петровиќ (каде што студира и Петар Мазев).
1953 Со група студенти заминува на повеќедневен престој и во обиколка на галериите и музеите во Венеција и Фиренца.
1953 Дипломира на Академијата за ликовни уметности во Белград
1953 Добива награда за сликарство на Белградскиот универзитет
1953 Се запишува на постдипломски студии на истата Академија
1954 Станува член на Друштвото на ликовните уметници на Македонија (ДЛУМ)
1954 Изложува на IX изложна на ДЛУМ (Уметничка галерија Скопје)
1955 Магистрира во класата на професор Зора Петровиќ
1955-1956 Воениот рок го служи во Ајдовшчина, Словенија
1956-1963 Предава ликовно воспитување во неколку осмогодишни училишта во Скопје.
1959 настапува со Спасе Куновски и Петар Мазев во Скопје (салон на ДСВР)
1960 Заедно со Петар Мазев го иницира основањето на групата „Мугри“
1960 Заминува на студиски престој во париз како стипендист на фондот „Моша Ппијаде“
1961 Умира мајка му Викторија Велкова
1962 Ја изведува ѕидната композиција „Пролетна игра“ во Дoмот на културата во Струмица
1963 Стапува во брак со Борка Сибиновиќ, градежен инженер, подоцна професор на Градежниот факултет во Скопје
1963 Избран е за член на Иницијативниот одбор за основање на Музејот на современата уметност во Скопје
1965 Се раѓа ќерката Ирена
1963-1970 Го има статусот слободен уметник. Во овој период се занимава и со графички дизајн (плакати, опрема и илустрации за книги и за весникот „Трудбеник“)
1970-1995 работи како професор на Архитектонскиорт факултет во Скопје
1971 Се раѓа синот Игор
1993 Ја изведува ѕидната слика „Мугри“ во Ружонберок, Словачка
1995 Пензиониран е како редовен професор на Катедрата за ликовна уметност при Архитектонскиот факултет во Скопје
Иван Велков починал во 2008 година.
ИВАН ВЕЛКОВ
Самостојни изложби
1959 - Врање, Народна библиотека;
1960 - Скопје, (заедно со Куновски и Мазев), салон на ДСВР;
1961 - Скопје, Салон на ДСВР;
1962 - Белград, Галерија УЛУС;
- Струмица, Работнички универзитет;
1965 - Скопје, Галерија Работнички универзитет (Аграфија);
1967 - Скопје, Музеј на современата уметност;
- Охрид, (зедно со Петар Хаџи Бошков), Охридски летен салон;
- Битола, (зедно со Петар Хаџи Бошков), Уметничка галерија;
1968 - Скопје, Петнаесет години ликовно творештво, Центар за култура и информации;
1971 - Скопје, Уметничка галерија Скопје;
1973 - Скопје, Ликовен салон при Домот на ЈНА;
1976 - Нови Сад, Мал ликовен салон;
1977 - Куманово, Уметничка галерија Скопје;
1983 - Скопје, 30 години ликовно творештво, Центар за култура и информации;
1986 - Велес, Народен музеј – ликовен салон;
1993 - Скопје, 40 години ликовно творештво, Уметничка галерија Скопје
1996 - Скопје, Дом на АРМ (со Илија Аџиевски)
- Кочани,
1999 - Струмица;
2003 - Скопје, Иван Велков (ретроспективно – монографска изложба), Уметничка галерија Скопје;
2012 - Скопје, Иван Велков, Галерија на Младинскиот културен центар
2020 - Скопје, Јубилејна изложба Иван Велков 90 години од раѓање, Национална галерија
Групни изложби
1953 - Скопје, IX изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
- Загреб, Изложба на ДЛУМ, Уметнички павилјон;
1955 - Љубљана, Изложба на ДЛУМ, Јакопичев павилјон;
- Сараево, Изложба на ДЛУМ, Изложбен павилјон;
- Скопје, X јубилејна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
1956 - Скопје, XI изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
1957 - Скопје, Прва изложба на графика, Дом на ЈНА;
- Мексико Сити, „Модерна југословенска графика“;
- Белград, „Современа македонска графика“, Галерија графички колектив;
- Скопје, I пролетна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
- Белград, Изложба на ДЛУМ, Уметнички павилјон;
- Скопје, XI изложба на ДЛУМ, Уметнички павилјон;
1958 - Скопје, XII изложба на ДЛУМ, Уметнички павилјон;
- Загреб, Изложба на ДЛУМ, Уметнички павилјон;
- Марибор, Изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
- Скопје, II пролетна изложба на ДЛУМ, Уметничка павилјон;
1959 - Титоград, „Современа македонска уметност“;
- Белград, „Современа македонска уметност“;
- Скопје, XIV изложба на ДЛУМ, Уметнички павилјон;
- Скопје, „петнаесет години ликовно творештво во македонија“, Уметнички павилјон;
1960 - Скопје, Прва изложба на групата „Мугри“, Ументички павилјон;
- Скопје, XV изложба на ДЛУМ, Уметнички павилјон;
- Скопје, „Македонски пејсаж“, Уметничка галерија;
- Скопје, IV пролетна изложба на ДЛУМ, Уметничка павилјон;
1961 - Белград, Изложба на групата „Мугри“, Уметнички павилјон;
- Охрид, „Охридски мотиви“, Народен музеј;
- Скопје, V пролетна изложба на ДЛУМ, Уметничка павилјон;
- Скопје, Ревијална есенска изложба на ДЛУМ, Уметниќки павилјон;
- Прилеп, Изложба на ДЛУМ посветена на 20-годишнината на народната револуција, Дом на ЈНА;
1962 - Дижон, „Современа македонска уметност“;
- Риека, II Биенале на младите, Модерна галерија;
- Скопје, „Скопје низ ликовните дела“, Уметничка галерија;
- Скопје, XVII изложба на ДЛУМ, Уметнички павилјон;
- Скопје, „Македонски портрет XIX-XX век“, Уметничка галерија;
1963 - Белград, изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
1964 - Скопје, Пролетна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
- Словењградец, „Македонски ликовни уметници“, Уметнички павилјон;
- Скопје, Есенска изложба на ДЛУМ, уметничка галерија;
- Лондон-Брадфорд, „Скопски уметници за Скопје“;
1965 - Скопје, „Современа македонска уметност“, ДЛУМ; Собрание на СРМ;
- Скопје, „Скопје 1963 низ ликовните творби“, Музеј на град Скопје;
- Скопје, Изложба на тринаесеттемина, Уметничка галерија;
- Охрид, „Десет современи македонски уметници“, Уметничка галерија;
- Рим, „Уметноста во Македонија денес“, галерија Пенелопе;
1966 - Торино, „Современа македонска уметност“, Галерија Ботеро;
- Нирнберг, Штудгарт, Западен Берлин, „Шест југословенски уметници“;
- Скопје, Пролетна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
- Битола, Пролетна изложна на ДЛУМ, Уметничка галерија;
- Скопје, Есенска изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
1967 - Скопје, „Современи македонски уметници – актуелни тенденции“, Музеј на современата уметност;
- Белград, III триенале на југословенската ликовна уметност, Белградски саем;
- Скопје, „Аспекти на цртежо во Македонија“, Музеј на современата уметност;
- Бејрут, Дамаск, Багдад, Триполи, „Современа југословенска уметност“;
1969 - Болцано, III биенале;
- Скопје, „25 години АСНОМ“ (јубилејна тематска изложба на мак. уметници), Уметничка галерија;
- Ферара, Изложба на македонски уметници;
- Скопје, „Скопје низ ликовните дела“, Музеј на град Скопје;
- Скопје, ДЛУМ, Традиционална есенска изложба, Ументичка галерија;
- Врање, „Недела на Борисав Станковиќ“, изложба на дела од ликовните уметници од Врање, сала на Домот на ЈНА;
- Белград, „Современа македонска уметност“, Музеј на современата уметност;
1970 Скопје, „Моето сакано дело“, Уметничка галерија;
- Скопје, ДЛУМ, 25-та јубилејна изложба;
1971 - Скопје, Дела на македонски уметници од колкецијата на МСу, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „Македонски автопортрет“, Изложбен салон на Центарот за култура и информации;
1972 - Скопје, „Нашето историско минато во делата на македонските ликовни уметници“, Музеј на современата уметност, Уметничка галерија;
1973 - Рим, „16 современи македонски сликари“, Галерија „Џулија арте контемпоранеа“;
- Скопје, Изложба на ДЛУМ (посветена на 25-годишнината на СЛУЈ и на меѓународната недела на уметноста), Уметничка галерија;
1974 - Скопје, „30 години ДЛУМ“, Уметничка галерија;
1975 - Сараево, VI изложба на Сојузот на ликовните уметници на Југославија, Скендерија,
- Скопје, Изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
- Титоград, „Скопски денови на културата“;
1976 - Загреб, „Македонски денови на културата“, Галерија „Форум“;
- Скопје, Изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
- Скопје, „ДЛУМ цртеж ’76“, Народна и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“;
- Сомбор, XVI ликовна есен, „Миг на јогословенското сликраство ’76 – стара и средна генерација“, Градски музеј;
1977 - Скопје, XXXII изложба на ДЛУМ, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „ДЛУМ Цртеж ’77“,Народна и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“;
- Скопје, Цртежи, Дом на младите „25 мај“, Скопје;
1978 - Скопје, XXXIII Годишна изложба на ДЛУМ, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „ДЛУМ Цртеж ’78“, Народна и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“;
- Скопје, Современа македонска ликовна уметност“ (од колекцијата на Музејот на современата уметност во Скопје), Музеј на современата уметност;
- Бања Лука, „Современа македонска уметност“;
1980 - Скопје, XXXV годишна изложба на ДЛУМ, Музеј на современата уметност Скопје;
- Херцег Нови, XIII херцегновски зимски салон, „Завичајни музеј Херцег Нови“;
- Белград, „Југословенско сликарство на шестта деценија“, Музеј на современата уметност;
1981 - Скопје, XXXVI годишна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија Скопје;
- Скопје, „ДЛУМ Цртеж ’81“,Народна и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“;
1982 - Скопје, „Современа македонска уметност“, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „Аквизиции II“, Музеј на современата уметност;
1983 - Скопје, „Скопје ’63“,Уметничка галерија Скопје;
- Скопје, „Подарени дела 1963-1983“, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „ Избор на подарени дела од југословенски автори“ (од колекцијата на МСУ), Музеј на современата уметност;, Св. Николе, Струмица, Велес;
1984 - Скопје, „40 години македонско ликовно творештво, 1944-1984“, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „Македонски ликовни уметници“, Македонски народен театар;
1985 - Скопје, „Современа македонска ликовна ументост“ (од колекцијата на МСУ), Музеј на современата уметност;
1986 - Велес, „Македонско современо сликарство“ (од колекцијата на МСУ), Народен музеј Велес;
- Скопје, „Современа македонска ликовна ументост“ (од збирката на МСУ), Скопски саем;
- Скопје, „Современо југословенско сликарство“ (од збирката на МСУ), Музеј на современата уметност;
- Скопје, „ Илинден, НОВ и Револуцијата во делата на македонските ликовни уметници“, Музеј на Македонија;
- Куманово, „Современи македонски сликари“ (од збирката на МСУ), Уметничка галерија;
- Скопје, XLI годишна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија Скопје;
- Скопје, „Еротизмот во современата македонска ликовна уметност“, Центар за култура и информации;
- Охрид, „Македонски уметници – сликарство“ (од фундусот на Завод и музеј Охрид), Дом на ЈНА;
- Скопје, „Југословенска графика 1950-1980“, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „ДЛУМ Цртеж ’86“, Народна и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“;
1987 - Скопје, „Аквизиции VI“, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „Геометризмот и неговите видови во македонското сликарство“, Музеј на Македонија;
1988 - Скопје, „Аквизиции VII “, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „Македонската ликовна уметност 1948-1988“, Уметничка галерија Скопје;
- Скопје, „Надреализмот и неговите видови во современото македонско сликарство“, Музеј на Македонија;
- Тетово, „Надреализмот и неговите видови во современото македонско сликарство“, Дом на културата „И.А.Смок“;
- Белград, Изложба на ДЛУМ, галерија Дом на ЈНА;
1989 - Скопје, XLIV годишна изложба на ДЛУМ;
1990 - Скопје, „Современи македонски сликари“, Скопски саем;
- Куманово, „Современ југословенски цртеж“, Музеј на современата уметност;...?
- Белград, „Генерација ‘53“, ФЛУ;
1991 - Скопје, „Нова постојана поставка на МСУ“, Музеј на современата уметност;
- Куманово, „Современо македонско сликарство и скулптура“ (од колекцијата на МСУ, Скопје), Уметничка галерија;
- Охрид, „Современо југословенско сликарство“ (од збирката на Народниот музеј „Св.Климент);
1992 - Скопје, „Апстрактно сликарство во македонија 1960-1990“, Музеј на современата уметност;
1993 - Скопје, „Белези“ (приватни колкеции), Галерија „Стоби“;
1994 - Скопје, „Антологија на македонската ликовна уметност 1894-1994“,Музеј на современата уметност;
- Скопје, „Сликарство Скопје-Париз““, Салон на ДЛУМ;
1995 - Куманово, Мајски салон, Уметничка галерија;
1996 - Скопје, „Портретот – тематски предизвик“ (од колекцијата на Уметничката галерија), Уметничка галерија Скопје;
- Скопје, „Скопје во делата на ликовните уметници“, Музеј на град Скопје;
- Битола, „Слики од меѓународната и национална колекција од МСУ, Скопје“, Музеј,завод и галерија...?;
- Париз, „ДЛУМ во Париз“;
1997 - Скопје, „ДЛУМ 50 години, 1946-1996“, Уметничка галерија Скопје;
1998 - Скопје, „Арт егзодус 98“, Уметничка галерија Скопје;
- Скопје, „Од ризницата на Уметничката галерија, 1948-1998“, Уметничка галерија Скопје;
1999 - Скопје, „Пејзаж“, Галерија ДЛУМ;
- Валево, Изложба на слики, графики и скулптури од македонски уметници, Интернационално арт студио „Радован Трновац“;
2000 - Скопје, „Преобеазби“, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „Национална поставка, 14.век-20.век (полниот назив на поставката), Уметничка галерија Скопје;
- Скопје, „ДЛУМ – Цртеж 2000“,Народна и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“;
2002 - Скопје, „Париз – Скопје 1927 – 1966“, Музеј на современата уметност;
2003 - Скопје, „Слика со песна“, Ликовен салон МАНУ;
- Скопје, „26 јули 2003“ (изложба од колекцијата на МСУ, Скопје, 1963 – 2003), Музеј на современата уметност;
2019 - Скопје, „Надреализмот и фанатстиката (влијанија и рефлексии)“, избор од колекцијата на Националната галерија, Национална галерија на Македонија;
НАГРАДИ
1953 - Награда за сликарство на Белградскиот универзитет;
1961 - Откупна награда на изложбата „Охридски мотиви“, Охрид;
1967 - Награда за ликовно обликување книга на Културно-просветната заедница на СРМ;
1984 - Награда за цртеж „ДЛУМ Цртеж ‘84“,Народна и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“;
90 ГОДИНИ ОД РАЃАЊЕТО
(1930 – 2008)
Појдовен момент за организирање на омаж-изложба посветена на Иван Велков (Врање, 1930 – Скопје, 2008), наш еминентен ликовен автор, е одбележување на 90-годишнината од неговото раѓање. Се разбира, ваквиот тип јубилеи се само основни поводи преку кои Националната галерија, како институција која над седум децении се грижи за чување и заштита на дел од движното културно наследство од историјата на уметноста на нашата земја, континуирано ги презентира врвните национални културни достигнувања. На оваа примарна функција се надоврзуваат и нашите заложби за константно потсетување и едукација за особените специфики на значајните легати од творештвото на големите уметници од модерното македонско сликарство и скулптура, преку селекција и претставување на дела кои се наоѓаат во државни институции и приватни колекции.
Иван Велков без двоумење се вбројува во рангот на најзначајните македонски автори. Тој со своето творештво внесе лични иновации, но пренесе и дел од движењата од светската ликовна сцена кај нас. Во таа смисла треба да се почитува неговиот придонес во современата македонска уметност преку следењето на една сопствена ликовна патека која помина низ повеќе препознатливи стилски сликарски насоки, од кои тој го одбра оној сензибилитет што најсоодветно можеше да го транскрибира со сопствениот визуелен дискурс.
Иван Велков ѝ припаѓа на повоената генерација уметници активни од шестата деценија, која историчарите на уметноста најчесто ја дефинираат како „период на обнова“. По згаснувањето на соцреализмот и постарата, веќе формирана генерација, се појавува новата генерација млади уметници подготвени за експериментирање со сликата и пренесување на новите појави и иновации од опкружувањето и од светот, кои се залагаат за нови креативни изрази.
Кон творештвото на Иван Велков
Невозможно е да се дефинира комплексното творештво на Иван Велков преку неколку стилски одредници, пренесени во куси црти, во една-две реченици. За почеток ќе истакнеме дека во историјата на македонската ликовна сцена Велков се издвојува и е забележан како автор на препознатливи дела со експресионистичка, кубистичко-конструктивистичка, геометриска и лирска апстракција, кој одигра особено значајна улога за развојот на македонското сликарство во 60-тите години на ХХ век. За него е наведено дека се занимава со сликарство, графика и илустрација, дека активно учествува во преобразувањата на современиот ликовен израз, што е уште една од причините заради кои неговото творештво, следено низ еден непрекинат континуитет, со право зазема видно место во антологијата на современото македонско сликарство.
Иван Велков ги започнал своите студии на Академијата за ликовни уметности во Љубљана, а дипломирал на Академијата за ликовни уметности во Белград, во 1953 година, во класата на проф. Зора Петровиќ, каде што во 1955 година ги завршил и постдипломските студии. Токму овој турбулентен период (1952 – 1956) на современата југословенска уметност Велков го минува и низ осознавањето на двете ликовни основи, цртежот на Академијата во Љубљана која негува студиозен однос кон овој основен елемент на ликовната форма, и сликарството во ателјето на професорката Зора Петровиќ на Академијата во Белград. Нејзината пастуозна сликарска фактура само во одреден сегмент го привлекува Велков, и тоа конкретно во периодот 1953 – 1955, кога тој во експресионистички манир, со груби потези на четката и дебели линии, изработува благо изобличени класични мотиви – портрети, актови, пејзажи.
Во истражувањата на сите историчари на уметност и критичари кои го следеле сликарскиот пат на Иван Велков (чии детални согледувања за спецификите на сликарството на овој автор ги пренесуваме и во овој текст), се истакнува дека повеќе или помалку прецизно се дефинирани четири фази во неговото творештво. Првата фаза го означува периодот по завршувањето на студиите во Белград и трае некаде до 1957 година, со карактеристичен интерес кон традиционалните ликовни мотиви: пејзажот, портретот и актот, но и појава на самостојно чувство и сфаќање. По завршувањето на Ликовната академија во Белград, и по првичните експресионистички ликовни изрази во периодот 1953 – 1955 година, Велков од 1956 година почнува да ги истражува новите простори на сликата со геометриски израз, односно се придвижува кон сферите на (пост)кубизмот, апстракцијата, надреализмот.
Творечката активност и значењето на Иван Велков за македонската ликовна уметност секако дека веднаш се препознаени и валоризирани од страна на македонската и критиката од поранешните југословенски простори, уште од почетоците на овој историски значаен период.
Според акад. Цветан Грозданов,
„Будењето на ликовниот свет од Иван Велков, периодот на неговото формирање меѓу Љубљана и Белград, се совпаѓа со преломното време во современата југословенска уметност: вулгарно-социјалните догми прифатени без афинитет брзо се напуштени, а на ликовното дело повратен му е неговиот ликовен афинитет. Во широкиот спектар на југословенските уметнички настојувања отпочнува интензивно барање на сопствен израз, како потврда на заокружен, издиференциран уметнички профил“, при што во „општиот ликовен спектар на тенденциите во современото македонско сликарство, посебно значење имаат токовите со видлив интерес кон креативното транспонирање на културите на изминатите цивилизации. Кон тоа настојување со целата своја специфичност му припаѓа и Иван Велков. (...) Во контекст на тоа размислување од посебно значење би било настојувањето на Велков, како и на уметниците со блиска или слична инспирација, врз творењето на еден ликовен свет со морфологијата на старите облици приближен до сензибилитетот на нашето време.“ (Цветан Грозданов, Иван Велков, Музеј на современа уметност, Скопје, 22.XII 1967 – 20.I 1968, cat. exh.)
Коста Балабанов наведува интересен податок дека „по сѐ изгледа, досега останало незабележано дека во периодот на студиите Велков сериозно го проучува македонското средновековно сликарство, приклучувајќи се, во еден период, кон групата на историчарите на уметноста кои дел од практичните часови изведуваат на терен, правејќи притоа скици од фрескоживописот во црквите Св. Софија и Св. Богородица Перивлептос во Охрид, во Нерези, Марков манастир и други средновековни цркви. Треба да се подвлече дека и по однос на средновековното сликарство тој гради свој став. Повеќе го воодушевува монументалната и апстрактна слика на непознатите мајстори на Св. Софија, или драматизмот вткаен во композицијата на Оплакувањето од Нерези, отколку наративното раскажување на Михаил и Ефтихие.“ (д-р Коста Балабанов, Иван Велков, Уметничка галерија – Скопје, „Даут-пашин амам“, Скопје, април 1993, cat. exh.)
Викторија Васева за овој период истакнува дека „оваа генерација (повоени македонски сликари, на која ѝ припаѓа Велков – н. з.) донекаде ги впива и искуствата од претходната основоположничка генерација: сосема е логично да се наследат искуствата од просторите во кои се оформувале и нивните претходници.“ (Викторија Васева Димеска, Иван Велков, Педесет години творештво, Уметничка галерија Скопје, Скопје, 2003)
Според Борис Петковски, пак, ова поврзување со претходниците се случува „повеќе со логиката на ситуацијата во нашата земја отколку со некое длабоко испреплетување на влијанија и поттици: зашто естетските концепции и визии на помладите ликовни творци, припадници на генерацијата што уметнички се оформи пред војната, беа поставени на една дистанца содржана во цело едно ново разбирање и чувствување на современоста во животот и во уметноста“. (Борис Петковски, За македонската уметност, Наша книга, Скопје, 1989)
Во овој контекс ќе ги споменеме и другите претставници на оваа генерација кои извршиле клучни влијанија и во понатамошниот развој на ликовната мисла во современата македонска уметност – Петар Мазев, Ристо Калчевски, Љубодраг Маринковиќ-Пенкин, Драгутин Аврамовски-Гуте, Димитар Кондовски, Томо Шијак, Ристо Лозаноски, Спасе Куновски и други.
Во периодот 1957 – 1960 година ликовниот ракопис на Велков се надополнува со елементи од декоративниот геометризам, што ќе се рефлектира и во една од следните фази, кога цртежот добива примарно значење и се изедначува со колористичкиот третман. Цртежите од оваа фаза се проткаени со надреална атмосфера која поттикнува загадочни и носталгични реминисценции од едно далечно време и во која се чувствува топлината на спомените (според Александар Ѓурчинов за неговите импресии од заедничката изложба на Мазев, Куновски и Велков во Салонот на ДСВР во Скопје, 1959). Човечките фигури на Велков се појавуваат во геометриски кубистички облици, но не расчленети на елементи. Фигурите на девојки и животни се поставени во имагинарен простор, кои „претставени низ еден благ кубизам со широки плохи, веќе ја диференцираат индивидуалноста на еден уметнички опус.“ (Ц. Грозданов)
Во овој период (1958-59 година) иконографијата на секојдневието кај Велков поминува од „релативно скулптурално обликување“ во дводимензионален третман врз рамна површина, претопувајќи ги објектите во просторот.
Значајните промени во македонската ликовна уметност, кои ќе извршат влијанија и врз Велков, се интензивираат и понатаму, во остварувањата на членовите на групата „Мугри“ (формирана во 1960 година) и стремежот кон фигуративни, надреално-симболични или асоцијативни решенија. Впрочем, токму Велков и неговиот колега и пријател Петар Мазев биле иницијатори за формирање на познатата ликовна група „Мугри“, во која членувале и Богољуб Ивковиќ, Ристо Калчевски, Димитар Кондовски, Спасе Куновски, Ристо Лозаноски и повремено Томо Шијак. Од друга страна, пак, за стремежот на оваа авангардна група кон „поливалентните варијации на нефигурацијата“, Соња Абаџиева истакнува дека „Покрај споменатиот надреализам, оваа тенденција ќе биде, всушност, интеграционата нишка што го креира заедничкиот, општ дух на групата и ја оправдува здруженоста на уметниците во неа. При едно ретроградно согледување може лесно да се осети колективниот нерв и релативната идентичност на мислата, кои го иницирале создавањето на ’Мугри‘. Останува без сомнение сознанието дека е таа еден од суштествените фактори за порешителното раскинување со традиционално-академскиот потход и за пробив на новата ликовна естетика. Инсистирајќи на ликовниот квалитет во уметничкото дело и проширувајќи го регистарот на сликарските насоки, нејзините членови вложуваат напори за вклопување на македонската уметност во општите текови на интернационализацијата и за нејзината афирмација во југословенски рамки.“ (Соња Абаџиева Димитрова, Македонското современо сликарство во шестата деценија, Ликовна уметност, Друштво на историчарите на уметноста од СРМ, Скопје, г. IV, број 6, 1979)
Иако со сложен состав на групата, настапите на „Мугри“ не поминуваат незабележани од тогашната југословенска критика. Така, според Павле Васиќ, изложбата во Белград и Скопје, во 1961 година, се гледа во знакот на апстрактното сликарство, експресионизмот и надреализмот (Иван Велков е поместен во рамките на магичниот надреализам). Лазар Трифуновиќ, пак, укажува дека надреализмот во оваа група се јавува во неколку вида, а поконкретно дека сликите на Велков содржат надреалистичка атмосфера, но и дух на традицијата: „Велков во голема мера ги акцентирал светските актуелни прашања во областа на структурата. Но, а тоа мислам дека е особено значајно во неговото дело, успеал да задржи и нешто што би го нарекол и дух на традицијата, нешто од филиграните, старите прстени, ѓердани, појаси и накитот воопшто“. (Лазар Труфуновиќ, „Сликарски правци XX века“, Београд: Просвета; Приштина: Јединство, 1982)
Отвореноста на македонските уметници кон новите сензибилитети на сликата кон крајот на шестата деценија на ХХ век, кај Велков се манифестира преку дела кои постепено расчистуваат со фигурацијата и преминуваат кон геометриска апстракција, а понатаму кон лирската апстракција во духот на енформелот до кој доаѓа постапно, преку експресионизмот, посткубизмот, магичниот (над)реализам. Преминот од фигурација кон енформел Велков го остварува во текот на 1960 година, преку платна „некаде меѓу делонеовскиот ритам на боите и мондријановската строга геометричност“ (според В. Васева). Тој повеќе е заинтересиран за урбаниот животен тек, како и за „синтетизирани велеградски панорами компонирани со мондријановски кубови“. Соња Абаџиева наведува дека „геометриската апстракција, во мондријановска варијанта и интензивна колористичка организација, му ја должиме на Иван Велков, како логична реперкусија на неговиот конструктивизам, и рефлекс на визуелните сензации на модерниот градски амбиент.“ (Соња Абаџиева Димитрова, Македонското современо сликарство во шестата деценија, Ликовна уметност, Друштво на историчарите на уметноста од СРМ, Скопје, г. IV, број 6, 1979)
Понатаму, со успокоена хроматика, во делата внесува несликарски материјали со лирски акценти. Доминантно создадени преку дејствувањето во полето на апстракцијата, акцентирајќи го материјалниот аспект на бојата, тој во сликарската материја вградува и станиол, песок, гипс, како метафори на органската манифестација, израз на едно духовно расположение и реакција на отуѓувањето на кое е принуден модерниот човек. Според Б. Петковски, сликите на Велков се „метафори на органската манифестација и динамизам, како откинати од неговото тело“, а според Л. Неделковска, „Со овие платна Велков отвори ново поглавје во своето творештво: тоа е поглавјето на апстракцијата, кое со одредени поместувања во изразот ќе остане отворено сè до неговата смрт. Сликите од 1961 со својата нагласена материјална компонента, и како тема и како структура, го вбројуваат Велков (покрај Анастасов и Јанкулоски, во раниот период, а подоцна Ристески, Мазев и Калчевски) во редот на најизразитите претставници на сликарството на материјата во Македонија.“ (Лилјана Неделковска, Енформел 1959 – 1966, кратка историја на енформелното сликарство во Македонија, Музеј на современата уметност, Скопје, 2009).
Во почетокот на седмата деценија низ творештвото на Велков се чувствува општата клима во македонската современа ликовна уметност карактеристична за тој период. Впечатливо е дека авторот има изградено свест за уметничката традиција и средновековната уметност на овие простори, како и за уметничките достигнувања од ориенталната уметност и Медитеранот, придружени со нагласена фактура и пластична организација на композицијата. Од друга страна, пак, знаковната калиграфија на Велков, иако задржува извесни форми на геометризмот, во суштина го надминува и според Лазар Трифуновиќ тоа е „негација на геометријата, т. е. градење на еден нов пат, што во голема мера ги акцентира светските актуелни прашања во областа на структурата во тој период“. (Лазар Трифуновиќ, Иван Велков: спој савременог и традиције, НИН, Белград, 1962)
Хронолошки земено, седмата деценија на ХХ век кај Велков се карактеризира преку дела работени во манирот на геометриската и лирска апстракција со сложени ликовни системи, кои преку предметно-асоцијативно-апстрактното преминуваат кон непредметното со специфики на енформелот (сликарството со материја) и ташизмот. Во првите дела од овој период Велков користи морфолошки асоцијации во кои се мешаат „експресивно-надреалистичко искажување“, при што постепено асоцијативните белези исчезнуваат, а тонската маса се згуснува и се сведува на знак оставајќи впечаток на релјефен запис. Всушност, разлеаната боја е онаа која спонтано низ платното создава одредени асоцијации што постигнуваат рамнотежа меѓу „енергијата и материјата, меѓу просторот и нејзиното движење во него“. Васева го дефинира овој дел од творештвото на Велков како најблизок до ташизмот и до дрипингот на Џексон Полок, како и до делата на Жан Пол Риопел од оваа ориентација, или посоодветно, пиктурален ташизам и контролирана или дозирана спонтаност. Концентричните кругови како тродимензионални украси извираат од површината на сликата, алудирајќи на неговата поврзаност со автентичноста на нашиот фолклор (филигран и др.).
Понатаму кај Велков постепено созрева „афинитетот кон рудиментираните облици на прастари тотемски знамиња“. Се реактуализира геометризацијата на просторот преку кружни форми кои доминираат врз платното со примарно асоцијативна и сугестивна фактура, одразувајќи силно чувство за умешна организација на сликарските елементи со синтетизирани симболи. За делата создадени во овој период, изложени на неговата самостојна изложба (Музеј на современата уметност, Скопје, 1967 – 1968), Цветан Грозданов вели: „Во најновиот циклус Иван Велков своите тотеми и архаични знаци ги распоредува во рационална композиција, во нови односи на контрастни маси и површини. (...) Полихромноста и конструктивистичката среденост, антропоморфниот свет и традиционалната композиција заменети се со архаични знаци, организирани во кругови и ѕвезди, замислени како апликација врз монохромниот фон. Велков донесува енформелен третман на материјата, но таа сѐ уште има блесок на фајанс иако стреми кон рудиментарност. Уметниковата отвореност кон светските уметнички токови од една страна, се поддржува со неговиот афинитет кон филигранска орнаментарност која не се транспонира во својата барокно ажурна минуциозност, туку се превозмогнува низ еден специфичен макро-план претворувајќи се во значајна животна симболика.“ (Цветан Грозданов, Иван Велков, Музеј на современа уметност, Скопје, 22.XII 1967 – 20.I 1968, cat. exh.)
Она што е иманентно за творештвото на Велков е неговиот стремеж кон архаичното, архетипското, знакот кој „за да го оддели Велков го поставува на монохромна, неутрална подлога на која се ’прицврстени‘ како амблеми дисковидни и издолжени форми, кои во секој случај, според асоцијативноста (на човечка фигура), ѝ го враќаат естетскиот рационализам и интелектурлната конструкција на сликата. (...) Доминацијата на знакот евидентно е предадена во пошироки чисти површини. Асоцијативно земено, тука повеќе се доближува до традицијата врзана за текстилот, особено за килимарството, искажана со сведени, редуцирани знаци и колористички созвучја, макар што, пошироко земено, овие знаци се јавуваат и на еден општ спектар визуелни решенија од традицијата на Медитеранот.“ (Викторија Васева Димеска, Иван Велков, Педесет години творештво, Уметничка галерија Скопје, Скопје, 2003)
Во осмата деценија кај Велков повторно провејува надреалистичкото чувствување на просторот и атмосферата. Космичките пространства изобилуваат со различни тоналитети на заднината, движејќи се од потопла гама со посмирени тонови и разиграност на материјата па сѐ до лазурна површина. Овие дела варираат во реализацијата од загасити бои со загадочни, речиси апокалиптични мотиви, до интензивно колоритни космички соништа. Тие се карактеризираат со специфично чувство за градење на просторот во пошироки плохи за заднината, и претстави во преден план кои постепено се расчленуваат до најмали минуциозно, пастуозно и колоритно разработени детали налик на комплексна орнаментална мозаична структура.
Карактеристичните остварувања резултираат со бесконечни игри во имагинарни фантастични простори во кои доминираат динамиката и ритамот на движата. Низ нив се распрснати форми кои се разлеваат во колористички визуализации на сложени „организми“ со речиси механизирана и материјализирана фактура на површината, кои продолжуваат да се развиваат по сопствена развојна креативна логика и во подоцнежните слики и цртежи. Деталите во овие слики суптилно алудираат на старите занаети и убавината на фолклорните ракотворби (применетата уметност, односно керамиката и фајансот). Истовремено, сликите можат да се исчитуваат од два аспекта, едниот како однос на слоевите и колористичките фрагменти на самите детали, и вториот, нивната корелација со монохромната или валерски третираната рамнина.
Во средината на осумдесеттите години Велков прави кратко отстапување од својата утврдена ликовна патека, навраќајќи се на реалистичните содржини во кои обработува мртви природи, пејзажи или актови со доминантно лирско чувство, во кои преовладува една спокојна и меланхолична атмосфера.
Следејќи ги стилските карактеристики на одделните периоди во сликарството, Иван Велков, како и повеќето автори во тоа време, напоредно работи цртежи, графики и графички дизајн. Цртежот на Велков уште на самиот почеток се одликува со минуциозност и сигурен потег како предлошка за неговите сложени ликовни композиции, а во подоцнежниот период егзистира како самостоен динамичен и комплексен ентитет изработен во туш и боја.
...
Како што наведува Викторија Васева Димеска во досега најобемното монографско издание посветено на ретроспективната изложба по повод педесет години од неговото творештво, „Велков го трансформира рационалното во ирационално, во конструкција што сака да го создаде неговиот ликовен сон. А потоа, ирационалното, што е всушност дел од неговиот рационално сонуван сон, станува ’база на податоци‘ за мултиплицирани визуализации на сонот“. (Викторија Васева Димеска, Иван Велков, Педесет години творештво, Уметничка галерија Скопје, Скопје, 2003)
Значењето на Иван Велков за македонската историја на уметност го согледуваме во неговата немирна истражувачка природа и желбата за внесување новитети во сликарството. Со тоа придонесува кон подигањето на ликовната уметност на ново, современо рамниште во шестата деценија на минатиот век, која е клучна во развојот на современата македонска уметност. Неговото карактеристично творештво се издвојува со повеќеслојноста во истражувањата на ликовните (па и техничките) можности на сликата, со начинот на дисциплинирано и хармонично градење на композицијата од мноштво елементи, што претставуваат новитети за дотогашната ликовна уметност кај нас, но и со внесување на стилизирани традиционални етнолошки елементи преку своевидно „ткаење“ на површината на сликата.
Маја Чанкуловска-Михајловска
Маја Неделкоска-Брзанова
ИВАН ВЕЛКОВ
Самостојни изложби
1959 - Врање, Народна библиотека;
1960 - Скопје, (заедно со Куновски и Мазев), салон на ДСВР;
1961 - Скопје, Салон на ДСВР;
1962 - Белград, Галерија УЛУС;
- Струмица, Работнички универзитет;
1965 - Скопје, Галерија Работнички универзитет (Аграфија);
1967 - Скопје, Музеј на современата уметност;
- Охрид, (зедно со Петар Хаџи Бошков), Охридски летен салон;
- Битола, (зедно со Петар Хаџи Бошков), Уметничка галерија;
1968 - Скопје, Петнаесет години ликовно творештво, Центар за култура и информации;
1971 - Скопје, Уметничка галерија Скопје;
1973 - Скопје, Ликовен салон при Домот на ЈНА;
1976 - Нови Сад, Мал ликовен салон;
1977 - Куманово, Уметничка галерија Скопје;
1983 - Скопје, 30 години ликовно творештво, Центар за култура и информации;
1986 - Велес, Народен музеј – ликовен салон;
1993 - Скопје, 40 години ликовно творештво, Уметничка галерија Скопје
1996 - Скопје, Дом на АРМ (со Илија Аџиевски)
- Кочани,
1999 - Струмица;
2003 - Скопје, Иван Велков (ретроспективно – монографска изложба), Уметничка галерија Скопје;
2012 - Скопје, Иван Велков, Галерија на Младинскиот културен центар
2020 - Скопје, Јубилејна изложба Иван Велков 90 години од раѓање, Национална галерија
Групни изложби
1953 - Скопје, IX изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
- Загреб, Изложба на ДЛУМ, Уметнички павилјон;
1955 - Љубљана, Изложба на ДЛУМ, Јакопичев павилјон;
- Сараево, Изложба на ДЛУМ, Изложбен павилјон;
- Скопје, X јубилејна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
1956 - Скопје, XI изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
1957 - Скопје, Прва изложба на графика, Дом на ЈНА;
- Мексико Сити, „Модерна југословенска графика“;
- Белград, „Современа македонска графика“, Галерија графички колектив;
- Скопје, I пролетна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
- Белград, Изложба на ДЛУМ, Уметнички павилјон;
- Скопје, XI изложба на ДЛУМ, Уметнички павилјон;
1958 - Скопје, XII изложба на ДЛУМ, Уметнички павилјон;
- Загреб, Изложба на ДЛУМ, Уметнички павилјон;
- Марибор, Изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
- Скопје, II пролетна изложба на ДЛУМ, Уметничка павилјон;
1959 - Титоград, „Современа македонска уметност“;
- Белград, „Современа македонска уметност“;
- Скопје, XIV изложба на ДЛУМ, Уметнички павилјон;
- Скопје, „петнаесет години ликовно творештво во македонија“, Уметнички павилјон;
1960 - Скопје, Прва изложба на групата „Мугри“, Ументички павилјон;
- Скопје, XV изложба на ДЛУМ, Уметнички павилјон;
- Скопје, „Македонски пејсаж“, Уметничка галерија;
- Скопје, IV пролетна изложба на ДЛУМ, Уметничка павилјон;
1961 - Белград, Изложба на групата „Мугри“, Уметнички павилјон;
- Охрид, „Охридски мотиви“, Народен музеј;
- Скопје, V пролетна изложба на ДЛУМ, Уметничка павилјон;
- Скопје, Ревијална есенска изложба на ДЛУМ, Уметниќки павилјон;
- Прилеп, Изложба на ДЛУМ посветена на 20-годишнината на народната револуција, Дом на ЈНА;
1962 - Дижон, „Современа македонска уметност“;
- Риека, II Биенале на младите, Модерна галерија;
- Скопје, „Скопје низ ликовните дела“, Уметничка галерија;
- Скопје, XVII изложба на ДЛУМ, Уметнички павилјон;
- Скопје, „Македонски портрет XIX-XX век“, Уметничка галерија;
1963 - Белград, изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
1964 - Скопје, Пролетна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
- Словењградец, „Македонски ликовни уметници“, Уметнички павилјон;
- Скопје, Есенска изложба на ДЛУМ, уметничка галерија;
- Лондон-Брадфорд, „Скопски уметници за Скопје“;
1965 - Скопје, „Современа македонска уметност“, ДЛУМ; Собрание на СРМ;
- Скопје, „Скопје 1963 низ ликовните творби“, Музеј на град Скопје;
- Скопје, Изложба на тринаесеттемина, Уметничка галерија;
- Охрид, „Десет современи македонски уметници“, Уметничка галерија;
- Рим, „Уметноста во Македонија денес“, галерија Пенелопе;
1966 - Торино, „Современа македонска уметност“, Галерија Ботеро;
- Нирнберг, Штудгарт, Западен Берлин, „Шест југословенски уметници“;
- Скопје, Пролетна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
- Битола, Пролетна изложна на ДЛУМ, Уметничка галерија;
- Скопје, Есенска изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
1967 - Скопје, „Современи македонски уметници – актуелни тенденции“, Музеј на современата уметност;
- Белград, III триенале на југословенската ликовна уметност, Белградски саем;
- Скопје, „Аспекти на цртежо во Македонија“, Музеј на современата уметност;
- Бејрут, Дамаск, Багдад, Триполи, „Современа југословенска уметност“;
1969 - Болцано, III биенале;
- Скопје, „25 години АСНОМ“ (јубилејна тематска изложба на мак. уметници), Уметничка галерија;
- Ферара, Изложба на македонски уметници;
- Скопје, „Скопје низ ликовните дела“, Музеј на град Скопје;
- Скопје, ДЛУМ, Традиционална есенска изложба, Ументичка галерија;
- Врање, „Недела на Борисав Станковиќ“, изложба на дела од ликовните уметници од Врање, сала на Домот на ЈНА;
- Белград, „Современа македонска уметност“, Музеј на современата уметност;
1970 Скопје, „Моето сакано дело“, Уметничка галерија;
- Скопје, ДЛУМ, 25-та јубилејна изложба;
1971 - Скопје, Дела на македонски уметници од колкецијата на МСу, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „Македонски автопортрет“, Изложбен салон на Центарот за култура и информации;
1972 - Скопје, „Нашето историско минато во делата на македонските ликовни уметници“, Музеј на современата уметност, Уметничка галерија;
1973 - Рим, „16 современи македонски сликари“, Галерија „Џулија арте контемпоранеа“;
- Скопје, Изложба на ДЛУМ (посветена на 25-годишнината на СЛУЈ и на меѓународната недела на уметноста), Уметничка галерија;
1974 - Скопје, „30 години ДЛУМ“, Уметничка галерија;
1975 - Сараево, VI изложба на Сојузот на ликовните уметници на Југославија, Скендерија,
- Скопје, Изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
- Титоград, „Скопски денови на културата“;
1976 - Загреб, „Македонски денови на културата“, Галерија „Форум“;
- Скопје, Изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија;
- Скопје, „ДЛУМ цртеж ’76“, Народна и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“;
- Сомбор, XVI ликовна есен, „Миг на јогословенското сликраство ’76 – стара и средна генерација“, Градски музеј;
1977 - Скопје, XXXII изложба на ДЛУМ, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „ДЛУМ Цртеж ’77“,Народна и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“;
- Скопје, Цртежи, Дом на младите „25 мај“, Скопје;
1978 - Скопје, XXXIII Годишна изложба на ДЛУМ, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „ДЛУМ Цртеж ’78“, Народна и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“;
- Скопје, Современа македонска ликовна уметност“ (од колекцијата на Музејот на современата уметност во Скопје), Музеј на современата уметност;
- Бања Лука, „Современа македонска уметност“;
1980 - Скопје, XXXV годишна изложба на ДЛУМ, Музеј на современата уметност Скопје;
- Херцег Нови, XIII херцегновски зимски салон, „Завичајни музеј Херцег Нови“;
- Белград, „Југословенско сликарство на шестта деценија“, Музеј на современата уметност;
1981 - Скопје, XXXVI годишна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија Скопје;
- Скопје, „ДЛУМ Цртеж ’81“,Народна и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“;
1982 - Скопје, „Современа македонска уметност“, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „Аквизиции II“, Музеј на современата уметност;
1983 - Скопје, „Скопје ’63“,Уметничка галерија Скопје;
- Скопје, „Подарени дела 1963-1983“, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „ Избор на подарени дела од југословенски автори“ (од колекцијата на МСУ), Музеј на современата уметност;, Св. Николе, Струмица, Велес;
1984 - Скопје, „40 години македонско ликовно творештво, 1944-1984“, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „Македонски ликовни уметници“, Македонски народен театар;
1985 - Скопје, „Современа македонска ликовна ументост“ (од колекцијата на МСУ), Музеј на современата уметност;
1986 - Велес, „Македонско современо сликарство“ (од колекцијата на МСУ), Народен музеј Велес;
- Скопје, „Современа македонска ликовна ументост“ (од збирката на МСУ), Скопски саем;
- Скопје, „Современо југословенско сликарство“ (од збирката на МСУ), Музеј на современата уметност;
- Скопје, „ Илинден, НОВ и Револуцијата во делата на македонските ликовни уметници“, Музеј на Македонија;
- Куманово, „Современи македонски сликари“ (од збирката на МСУ), Уметничка галерија;
- Скопје, XLI годишна изложба на ДЛУМ, Уметничка галерија Скопје;
- Скопје, „Еротизмот во современата македонска ликовна уметност“, Центар за култура и информации;
- Охрид, „Македонски уметници – сликарство“ (од фундусот на Завод и музеј Охрид), Дом на ЈНА;
- Скопје, „Југословенска графика 1950-1980“, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „ДЛУМ Цртеж ’86“, Народна и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“;
1987 - Скопје, „Аквизиции VI“, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „Геометризмот и неговите видови во македонското сликарство“, Музеј на Македонија;
1988 - Скопје, „Аквизиции VII “, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „Македонската ликовна уметност 1948-1988“, Уметничка галерија Скопје;
- Скопје, „Надреализмот и неговите видови во современото македонско сликарство“, Музеј на Македонија;
- Тетово, „Надреализмот и неговите видови во современото македонско сликарство“, Дом на културата „И.А.Смок“;
- Белград, Изложба на ДЛУМ, галерија Дом на ЈНА;
1989 - Скопје, XLIV годишна изложба на ДЛУМ;
1990 - Скопје, „Современи македонски сликари“, Скопски саем;
- Куманово, „Современ југословенски цртеж“, Музеј на современата уметност;...?
- Белград, „Генерација ‘53“, ФЛУ;
1991 - Скопје, „Нова постојана поставка на МСУ“, Музеј на современата уметност;
- Куманово, „Современо македонско сликарство и скулптура“ (од колекцијата на МСУ, Скопје), Уметничка галерија;
- Охрид, „Современо југословенско сликарство“ (од збирката на Народниот музеј „Св.Климент);
1992 - Скопје, „Апстрактно сликарство во македонија 1960-1990“, Музеј на современата уметност;
1993 - Скопје, „Белези“ (приватни колкеции), Галерија „Стоби“;
1994 - Скопје, „Антологија на македонската ликовна уметност 1894-1994“,Музеј на современата уметност;
- Скопје, „Сликарство Скопје-Париз““, Салон на ДЛУМ;
1995 - Куманово, Мајски салон, Уметничка галерија;
1996 - Скопје, „Портретот – тематски предизвик“ (од колекцијата на Уметничката галерија), Уметничка галерија Скопје;
- Скопје, „Скопје во делата на ликовните уметници“, Музеј на град Скопје;
- Битола, „Слики од меѓународната и национална колекција од МСУ, Скопје“, Музеј,завод и галерија...?;
- Париз, „ДЛУМ во Париз“;
1997 - Скопје, „ДЛУМ 50 години, 1946-1996“, Уметничка галерија Скопје;
1998 - Скопје, „Арт егзодус 98“, Уметничка галерија Скопје;
- Скопје, „Од ризницата на Уметничката галерија, 1948-1998“, Уметничка галерија Скопје;
1999 - Скопје, „Пејзаж“, Галерија ДЛУМ;
- Валево, Изложба на слики, графики и скулптури од македонски уметници, Интернационално арт студио „Радован Трновац“;
2000 - Скопје, „Преобеазби“, Музеј на современата уметност;
- Скопје, „Национална поставка, 14.век-20.век (полниот назив на поставката), Уметничка галерија Скопје;
- Скопје, „ДЛУМ – Цртеж 2000“,Народна и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“;
2002 - Скопје, „Париз – Скопје 1927 – 1966“, Музеј на современата уметност;
2003 - Скопје, „Слика со песна“, Ликовен салон МАНУ;
- Скопје, „26 јули 2003“ (изложба од колекцијата на МСУ, Скопје, 1963 – 2003), Музеј на современата уметност;
2019 - Скопје, „Надреализмот и фанатстиката (влијанија и рефлексии)“, избор од колекцијата на Националната галерија, Национална галерија на Македонија;
НАГРАДИ
1953 - Награда за сликарство на Белградскиот универзитет;
1961 - Откупна награда на изложбата „Охридски мотиви“, Охрид;
1967 - Награда за ликовно обликување книга на Културно-просветната заедница на СРМ;
1984 - Награда за цртеж „ДЛУМ Цртеж ‘84“,Народна и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“;
90 ГОДИНИ ОД РАЃАЊЕТО
(1930 – 2008)
Појдовен момент за организирање на омаж-изложба посветена на Иван Велков (Врање, 1930 – Скопје, 2008), наш еминентен ликовен автор, е одбележување на 90-годишнината од неговото раѓање. Се разбира, ваквиот тип јубилеи се само основни поводи преку кои Националната галерија, како институција која над седум децении се грижи за чување и заштита на дел од движното културно наследство од историјата на уметноста на нашата земја, континуирано ги презентира врвните национални културни достигнувања. На оваа примарна функција се надоврзуваат и нашите заложби за константно потсетување и едукација за особените специфики на значајните легати од творештвото на големите уметници од модерното македонско сликарство и скулптура, преку селекција и претставување на дела кои се наоѓаат во државни институции и приватни колекции.
Иван Велков без двоумење се вбројува во рангот на најзначајните македонски автори. Тој со своето творештво внесе лични иновации, но пренесе и дел од движењата од светската ликовна сцена кај нас. Во таа смисла треба да се почитува неговиот придонес во современата македонска уметност преку следењето на една сопствена ликовна патека која помина низ повеќе препознатливи стилски сликарски насоки, од кои тој го одбра оној сензибилитет што најсоодветно можеше да го транскрибира со сопствениот визуелен дискурс.
Иван Велков ѝ припаѓа на повоената генерација уметници активни од шестата деценија, која историчарите на уметноста најчесто ја дефинираат како „период на обнова“. По згаснувањето на соцреализмот и постарата, веќе формирана генерација, се појавува новата генерација млади уметници подготвени за експериментирање со сликата и пренесување на новите појави и иновации од опкружувањето и од светот, кои се залагаат за нови креативни изрази.
Кон творештвото на Иван Велков
Невозможно е да се дефинира комплексното творештво на Иван Велков преку неколку стилски одредници, пренесени во куси црти, во една-две реченици. За почеток ќе истакнеме дека во историјата на македонската ликовна сцена Велков се издвојува и е забележан како автор на препознатливи дела со експресионистичка, кубистичко-конструктивистичка, геометриска и лирска апстракција, кој одигра особено значајна улога за развојот на македонското сликарство во 60-тите години на ХХ век. За него е наведено дека се занимава со сликарство, графика и илустрација, дека активно учествува во преобразувањата на современиот ликовен израз, што е уште една од причините заради кои неговото творештво, следено низ еден непрекинат континуитет, со право зазема видно место во антологијата на современото македонско сликарство.
Иван Велков ги започнал своите студии на Академијата за ликовни уметности во Љубљана, а дипломирал на Академијата за ликовни уметности во Белград, во 1953 година, во класата на проф. Зора Петровиќ, каде што во 1955 година ги завршил и постдипломските студии. Токму овој турбулентен период (1952 – 1956) на современата југословенска уметност Велков го минува и низ осознавањето на двете ликовни основи, цртежот на Академијата во Љубљана која негува студиозен однос кон овој основен елемент на ликовната форма, и сликарството во ателјето на професорката Зора Петровиќ на Академијата во Белград. Нејзината пастуозна сликарска фактура само во одреден сегмент го привлекува Велков, и тоа конкретно во периодот 1953 – 1955, кога тој во експресионистички манир, со груби потези на четката и дебели линии, изработува благо изобличени класични мотиви – портрети, актови, пејзажи.
Во истражувањата на сите историчари на уметност и критичари кои го следеле сликарскиот пат на Иван Велков (чии детални согледувања за спецификите на сликарството на овој автор ги пренесуваме и во овој текст), се истакнува дека повеќе или помалку прецизно се дефинирани четири фази во неговото творештво. Првата фаза го означува периодот по завршувањето на студиите во Белград и трае некаде до 1957 година, со карактеристичен интерес кон традиционалните ликовни мотиви: пејзажот, портретот и актот, но и појава на самостојно чувство и сфаќање. По завршувањето на Ликовната академија во Белград, и по првичните експресионистички ликовни изрази во периодот 1953 – 1955 година, Велков од 1956 година почнува да ги истражува новите простори на сликата со геометриски израз, односно се придвижува кон сферите на (пост)кубизмот, апстракцијата, надреализмот.
Творечката активност и значењето на Иван Велков за македонската ликовна уметност секако дека веднаш се препознаени и валоризирани од страна на македонската и критиката од поранешните југословенски простори, уште од почетоците на овој историски значаен период.
Според акад. Цветан Грозданов,
„Будењето на ликовниот свет од Иван Велков, периодот на неговото формирање меѓу Љубљана и Белград, се совпаѓа со преломното време во современата југословенска уметност: вулгарно-социјалните догми прифатени без афинитет брзо се напуштени, а на ликовното дело повратен му е неговиот ликовен афинитет. Во широкиот спектар на југословенските уметнички настојувања отпочнува интензивно барање на сопствен израз, како потврда на заокружен, издиференциран уметнички профил“, при што во „општиот ликовен спектар на тенденциите во современото македонско сликарство, посебно значење имаат токовите со видлив интерес кон креативното транспонирање на културите на изминатите цивилизации. Кон тоа настојување со целата своја специфичност му припаѓа и Иван Велков. (...) Во контекст на тоа размислување од посебно значење би било настојувањето на Велков, како и на уметниците со блиска или слична инспирација, врз творењето на еден ликовен свет со морфологијата на старите облици приближен до сензибилитетот на нашето време.“ (Цветан Грозданов, Иван Велков, Музеј на современа уметност, Скопје, 22.XII 1967 – 20.I 1968, cat. exh.)
Коста Балабанов наведува интересен податок дека „по сѐ изгледа, досега останало незабележано дека во периодот на студиите Велков сериозно го проучува македонското средновековно сликарство, приклучувајќи се, во еден период, кон групата на историчарите на уметноста кои дел од практичните часови изведуваат на терен, правејќи притоа скици од фрескоживописот во црквите Св. Софија и Св. Богородица Перивлептос во Охрид, во Нерези, Марков манастир и други средновековни цркви. Треба да се подвлече дека и по однос на средновековното сликарство тој гради свој став. Повеќе го воодушевува монументалната и апстрактна слика на непознатите мајстори на Св. Софија, или драматизмот вткаен во композицијата на Оплакувањето од Нерези, отколку наративното раскажување на Михаил и Ефтихие.“ (д-р Коста Балабанов, Иван Велков, Уметничка галерија – Скопје, „Даут-пашин амам“, Скопје, април 1993, cat. exh.)
Викторија Васева за овој период истакнува дека „оваа генерација (повоени македонски сликари, на која ѝ припаѓа Велков – н. з.) донекаде ги впива и искуствата од претходната основоположничка генерација: сосема е логично да се наследат искуствата од просторите во кои се оформувале и нивните претходници.“ (Викторија Васева Димеска, Иван Велков, Педесет години творештво, Уметничка галерија Скопје, Скопје, 2003)
Според Борис Петковски, пак, ова поврзување со претходниците се случува „повеќе со логиката на ситуацијата во нашата земја отколку со некое длабоко испреплетување на влијанија и поттици: зашто естетските концепции и визии на помладите ликовни творци, припадници на генерацијата што уметнички се оформи пред војната, беа поставени на една дистанца содржана во цело едно ново разбирање и чувствување на современоста во животот и во уметноста“. (Борис Петковски, За македонската уметност, Наша книга, Скопје, 1989)
Во овој контекс ќе ги споменеме и другите претставници на оваа генерација кои извршиле клучни влијанија и во понатамошниот развој на ликовната мисла во современата македонска уметност – Петар Мазев, Ристо Калчевски, Љубодраг Маринковиќ-Пенкин, Драгутин Аврамовски-Гуте, Димитар Кондовски, Томо Шијак, Ристо Лозаноски, Спасе Куновски и други.
Во периодот 1957 – 1960 година ликовниот ракопис на Велков се надополнува со елементи од декоративниот геометризам, што ќе се рефлектира и во една од следните фази, кога цртежот добива примарно значење и се изедначува со колористичкиот третман. Цртежите од оваа фаза се проткаени со надреална атмосфера која поттикнува загадочни и носталгични реминисценции од едно далечно време и во која се чувствува топлината на спомените (според Александар Ѓурчинов за неговите импресии од заедничката изложба на Мазев, Куновски и Велков во Салонот на ДСВР во Скопје, 1959). Човечките фигури на Велков се појавуваат во геометриски кубистички облици, но не расчленети на елементи. Фигурите на девојки и животни се поставени во имагинарен простор, кои „претставени низ еден благ кубизам со широки плохи, веќе ја диференцираат индивидуалноста на еден уметнички опус.“ (Ц. Грозданов)
Во овој период (1958-59 година) иконографијата на секојдневието кај Велков поминува од „релативно скулптурално обликување“ во дводимензионален третман врз рамна површина, претопувајќи ги објектите во просторот.
Значајните промени во македонската ликовна уметност, кои ќе извршат влијанија и врз Велков, се интензивираат и понатаму, во остварувањата на членовите на групата „Мугри“ (формирана во 1960 година) и стремежот кон фигуративни, надреално-симболични или асоцијативни решенија. Впрочем, токму Велков и неговиот колега и пријател Петар Мазев биле иницијатори за формирање на познатата ликовна група „Мугри“, во која членувале и Богољуб Ивковиќ, Ристо Калчевски, Димитар Кондовски, Спасе Куновски, Ристо Лозаноски и повремено Томо Шијак. Од друга страна, пак, за стремежот на оваа авангардна група кон „поливалентните варијации на нефигурацијата“, Соња Абаџиева истакнува дека „Покрај споменатиот надреализам, оваа тенденција ќе биде, всушност, интеграционата нишка што го креира заедничкиот, општ дух на групата и ја оправдува здруженоста на уметниците во неа. При едно ретроградно согледување може лесно да се осети колективниот нерв и релативната идентичност на мислата, кои го иницирале создавањето на ’Мугри‘. Останува без сомнение сознанието дека е таа еден од суштествените фактори за порешителното раскинување со традиционално-академскиот потход и за пробив на новата ликовна естетика. Инсистирајќи на ликовниот квалитет во уметничкото дело и проширувајќи го регистарот на сликарските насоки, нејзините членови вложуваат напори за вклопување на македонската уметност во општите текови на интернационализацијата и за нејзината афирмација во југословенски рамки.“ (Соња Абаџиева Димитрова, Македонското современо сликарство во шестата деценија, Ликовна уметност, Друштво на историчарите на уметноста од СРМ, Скопје, г. IV, број 6, 1979)
Иако со сложен состав на групата, настапите на „Мугри“ не поминуваат незабележани од тогашната југословенска критика. Така, според Павле Васиќ, изложбата во Белград и Скопје, во 1961 година, се гледа во знакот на апстрактното сликарство, експресионизмот и надреализмот (Иван Велков е поместен во рамките на магичниот надреализам). Лазар Трифуновиќ, пак, укажува дека надреализмот во оваа група се јавува во неколку вида, а поконкретно дека сликите на Велков содржат надреалистичка атмосфера, но и дух на традицијата: „Велков во голема мера ги акцентирал светските актуелни прашања во областа на структурата. Но, а тоа мислам дека е особено значајно во неговото дело, успеал да задржи и нешто што би го нарекол и дух на традицијата, нешто од филиграните, старите прстени, ѓердани, појаси и накитот воопшто“. (Лазар Труфуновиќ, „Сликарски правци XX века“, Београд: Просвета; Приштина: Јединство, 1982)
Отвореноста на македонските уметници кон новите сензибилитети на сликата кон крајот на шестата деценија на ХХ век, кај Велков се манифестира преку дела кои постепено расчистуваат со фигурацијата и преминуваат кон геометриска апстракција, а понатаму кон лирската апстракција во духот на енформелот до кој доаѓа постапно, преку експресионизмот, посткубизмот, магичниот (над)реализам. Преминот од фигурација кон енформел Велков го остварува во текот на 1960 година, преку платна „некаде меѓу делонеовскиот ритам на боите и мондријановската строга геометричност“ (според В. Васева). Тој повеќе е заинтересиран за урбаниот животен тек, како и за „синтетизирани велеградски панорами компонирани со мондријановски кубови“. Соња Абаџиева наведува дека „геометриската апстракција, во мондријановска варијанта и интензивна колористичка организација, му ја должиме на Иван Велков, како логична реперкусија на неговиот конструктивизам, и рефлекс на визуелните сензации на модерниот градски амбиент.“ (Соња Абаџиева Димитрова, Македонското современо сликарство во шестата деценија, Ликовна уметност, Друштво на историчарите на уметноста од СРМ, Скопје, г. IV, број 6, 1979)
Понатаму, со успокоена хроматика, во делата внесува несликарски материјали со лирски акценти. Доминантно создадени преку дејствувањето во полето на апстракцијата, акцентирајќи го материјалниот аспект на бојата, тој во сликарската материја вградува и станиол, песок, гипс, како метафори на органската манифестација, израз на едно духовно расположение и реакција на отуѓувањето на кое е принуден модерниот човек. Според Б. Петковски, сликите на Велков се „метафори на органската манифестација и динамизам, како откинати од неговото тело“, а според Л. Неделковска, „Со овие платна Велков отвори ново поглавје во своето творештво: тоа е поглавјето на апстракцијата, кое со одредени поместувања во изразот ќе остане отворено сè до неговата смрт. Сликите од 1961 со својата нагласена материјална компонента, и како тема и како структура, го вбројуваат Велков (покрај Анастасов и Јанкулоски, во раниот период, а подоцна Ристески, Мазев и Калчевски) во редот на најизразитите претставници на сликарството на материјата во Македонија.“ (Лилјана Неделковска, Енформел 1959 – 1966, кратка историја на енформелното сликарство во Македонија, Музеј на современата уметност, Скопје, 2009).
Во почетокот на седмата деценија низ творештвото на Велков се чувствува општата клима во македонската современа ликовна уметност карактеристична за тој период. Впечатливо е дека авторот има изградено свест за уметничката традиција и средновековната уметност на овие простори, како и за уметничките достигнувања од ориенталната уметност и Медитеранот, придружени со нагласена фактура и пластична организација на композицијата. Од друга страна, пак, знаковната калиграфија на Велков, иако задржува извесни форми на геометризмот, во суштина го надминува и според Лазар Трифуновиќ тоа е „негација на геометријата, т. е. градење на еден нов пат, што во голема мера ги акцентира светските актуелни прашања во областа на структурата во тој период“. (Лазар Трифуновиќ, Иван Велков: спој савременог и традиције, НИН, Белград, 1962)
Хронолошки земено, седмата деценија на ХХ век кај Велков се карактеризира преку дела работени во манирот на геометриската и лирска апстракција со сложени ликовни системи, кои преку предметно-асоцијативно-апстрактното преминуваат кон непредметното со специфики на енформелот (сликарството со материја) и ташизмот. Во првите дела од овој период Велков користи морфолошки асоцијации во кои се мешаат „експресивно-надреалистичко искажување“, при што постепено асоцијативните белези исчезнуваат, а тонската маса се згуснува и се сведува на знак оставајќи впечаток на релјефен запис. Всушност, разлеаната боја е онаа која спонтано низ платното создава одредени асоцијации што постигнуваат рамнотежа меѓу „енергијата и материјата, меѓу просторот и нејзиното движење во него“. Васева го дефинира овој дел од творештвото на Велков како најблизок до ташизмот и до дрипингот на Џексон Полок, како и до делата на Жан Пол Риопел од оваа ориентација, или посоодветно, пиктурален ташизам и контролирана или дозирана спонтаност. Концентричните кругови како тродимензионални украси извираат од површината на сликата, алудирајќи на неговата поврзаност со автентичноста на нашиот фолклор (филигран и др.).
Понатаму кај Велков постепено созрева „афинитетот кон рудиментираните облици на прастари тотемски знамиња“. Се реактуализира геометризацијата на просторот преку кружни форми кои доминираат врз платното со примарно асоцијативна и сугестивна фактура, одразувајќи силно чувство за умешна организација на сликарските елементи со синтетизирани симболи. За делата создадени во овој период, изложени на неговата самостојна изложба (Музеј на современата уметност, Скопје, 1967 – 1968), Цветан Грозданов вели: „Во најновиот циклус Иван Велков своите тотеми и архаични знаци ги распоредува во рационална композиција, во нови односи на контрастни маси и површини. (...) Полихромноста и конструктивистичката среденост, антропоморфниот свет и традиционалната композиција заменети се со архаични знаци, организирани во кругови и ѕвезди, замислени како апликација врз монохромниот фон. Велков донесува енформелен третман на материјата, но таа сѐ уште има блесок на фајанс иако стреми кон рудиментарност. Уметниковата отвореност кон светските уметнички токови од една страна, се поддржува со неговиот афинитет кон филигранска орнаментарност која не се транспонира во својата барокно ажурна минуциозност, туку се превозмогнува низ еден специфичен макро-план претворувајќи се во значајна животна симболика.“ (Цветан Грозданов, Иван Велков, Музеј на современа уметност, Скопје, 22.XII 1967 – 20.I 1968, cat. exh.)
Она што е иманентно за творештвото на Велков е неговиот стремеж кон архаичното, архетипското, знакот кој „за да го оддели Велков го поставува на монохромна, неутрална подлога на која се ’прицврстени‘ како амблеми дисковидни и издолжени форми, кои во секој случај, според асоцијативноста (на човечка фигура), ѝ го враќаат естетскиот рационализам и интелектурлната конструкција на сликата. (...) Доминацијата на знакот евидентно е предадена во пошироки чисти површини. Асоцијативно земено, тука повеќе се доближува до традицијата врзана за текстилот, особено за килимарството, искажана со сведени, редуцирани знаци и колористички созвучја, макар што, пошироко земено, овие знаци се јавуваат и на еден општ спектар визуелни решенија од традицијата на Медитеранот.“ (Викторија Васева Димеска, Иван Велков, Педесет години творештво, Уметничка галерија Скопје, Скопје, 2003)
Во осмата деценија кај Велков повторно провејува надреалистичкото чувствување на просторот и атмосферата. Космичките пространства изобилуваат со различни тоналитети на заднината, движејќи се од потопла гама со посмирени тонови и разиграност на материјата па сѐ до лазурна површина. Овие дела варираат во реализацијата од загасити бои со загадочни, речиси апокалиптични мотиви, до интензивно колоритни космички соништа. Тие се карактеризираат со специфично чувство за градење на просторот во пошироки плохи за заднината, и претстави во преден план кои постепено се расчленуваат до најмали минуциозно, пастуозно и колоритно разработени детали налик на комплексна орнаментална мозаична структура.
Карактеристичните остварувања резултираат со бесконечни игри во имагинарни фантастични простори во кои доминираат динамиката и ритамот на движата. Низ нив се распрснати форми кои се разлеваат во колористички визуализации на сложени „организми“ со речиси механизирана и материјализирана фактура на површината, кои продолжуваат да се развиваат по сопствена развојна креативна логика и во подоцнежните слики и цртежи. Деталите во овие слики суптилно алудираат на старите занаети и убавината на фолклорните ракотворби (применетата уметност, односно керамиката и фајансот). Истовремено, сликите можат да се исчитуваат од два аспекта, едниот како однос на слоевите и колористичките фрагменти на самите детали, и вториот, нивната корелација со монохромната или валерски третираната рамнина.
Во средината на осумдесеттите години Велков прави кратко отстапување од својата утврдена ликовна патека, навраќајќи се на реалистичните содржини во кои обработува мртви природи, пејзажи или актови со доминантно лирско чувство, во кои преовладува една спокојна и меланхолична атмосфера.
Следејќи ги стилските карактеристики на одделните периоди во сликарството, Иван Велков, како и повеќето автори во тоа време, напоредно работи цртежи, графики и графички дизајн. Цртежот на Велков уште на самиот почеток се одликува со минуциозност и сигурен потег како предлошка за неговите сложени ликовни композиции, а во подоцнежниот период егзистира како самостоен динамичен и комплексен ентитет изработен во туш и боја.
...
Како што наведува Викторија Васева Димеска во досега најобемното монографско издание посветено на ретроспективната изложба по повод педесет години од неговото творештво, „Велков го трансформира рационалното во ирационално, во конструкција што сака да го создаде неговиот ликовен сон. А потоа, ирационалното, што е всушност дел од неговиот рационално сонуван сон, станува ’база на податоци‘ за мултиплицирани визуализации на сонот“. (Викторија Васева Димеска, Иван Велков, Педесет години творештво, Уметничка галерија Скопје, Скопје, 2003)
Значењето на Иван Велков за македонската историја на уметност го согледуваме во неговата немирна истражувачка природа и желбата за внесување новитети во сликарството. Со тоа придонесува кон подигањето на ликовната уметност на ново, современо рамниште во шестата деценија на минатиот век, која е клучна во развојот на современата македонска уметност. Неговото карактеристично творештво се издвојува со повеќеслојноста во истражувањата на ликовните (па и техничките) можности на сликата, со начинот на дисциплинирано и хармонично градење на композицијата од мноштво елементи, што претставуваат новитети за дотогашната ликовна уметност кај нас, но и со внесување на стилизирани традиционални етнолошки елементи преку своевидно „ткаење“ на површината на сликата.
Маја Чанкуловска-Михајловска
Маја Неделкоска-Брзанова
ИВАН ВЕЛКОВ
Изложба по повод
90 години од раѓањето
ИВАН ВЕЛКОВ
Изложба по повод
90 години од раѓањето